Τα «σκοτεινά» τραγούδια
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Delilah – Tom Jones (1968)
Το τραγούδι αφηγείται την ιστορία ενός άνδρα που περνάει από το παράθυρο της συντρόφου (ή συζύγου) του και τη βλέπει μέσα να κάνει έρωτα με έναν άλλο άντρα. Περιμένει έξω όλη τη νύχτα και μετά την αντιμετωπίζει το πρωί, μόνο για να την σκοτώσει, μόλις εκείνη ανοίξει την πόρτα. Την μαχαιρώνει μέχρι θανάτου και μετά περιμένει να έρθει η αστυνομία και να τον συλλάβει.
Run for your life – Beatles (1965)
Δεν είναι καλύτερα εδώ τα πράγματα… Ο Lennon απειλεί ένα «μικρό κορίτσι»
Baby, I'm determined and I'd rather see you dead
You better run for your life if you can, little girl
Hide your head in the sand, little girl
Catch you with another man, that's the end, little girl
Λέει λοιπόν ο δημιουργός, ότι είναι αποφασισμένος και καλύτερα να δει νεκρή τη φίλη του, αν τη βρει με άλλον άνδρα. Τρέχα λοιπόν για τη ζωή σου, κρύψε το κεφάλι σου στην άμμο, αν σε πιάσω με άλλον είναι το τέλος.
Θυμίζει λίγο Πέγκυ Ζήνα στα πρώτα της βήματα… «αν πας με άλλη θα σου σπάσω το κεφάλι»!
Exit – U2 (1987)
O Bono έλεγε σε μια συνέντευξή του πως, για να γράψει το τραγούδι αυτό, προσπάθησε να μπει στο μυαλό ενός δολοφόνου και να περιγράψει τη σκηνή. Πολύ κοντά όσα θα πούμε στην περίπτωση του «Delilah».
Η περιγραφή αφορά σε μια δολοφονία, την οποία εμπνεύστηκε ο δημιουργός από το μυθιστόρημα του Norman Mailer, “The executioner's song” (Το τραγούδι του εκτελεστή), αλλά κι από το "In cold blood" του Truman Capote (Με κρύο αίμα). Και τα δύο βιβλία με ήρωα έναν δολοφόνο.
Το 1989 ωστόσο, ο Robert Jonh Bardo δολοφονεί την 21 ετών ηθοποιό Rebecca Schaeffer, η οποία τού είχε γίνει εμμονή και την παρενοχλούσε διαρκώς. Στο δικαστήριο ο δικηγόρος του Bardo ισχυρίστηκε πως το «Exit» ήταν το τραγούδι που τον έκανε να δολοφονήσει την κοπέλα, αφού του υποδείκνυε ακριβώς τι να κάνει. Ο καταπιεσμένος έρωτας του Bardo και η αποτρόπαια πράξη του τιμωρήθηκαν με ισόβια, αλλά το “Exit” έμεινε να θυμίζει πως έγινε αυτός ο φόνος, μάλιστα πριν γίνει.
Helter Sketer – The Beatles (1968)
Συνέχεια με ίδιο θέμα σαν το προηγούμενο και μάλιστα… πρωτοσέλιδο, αφού ο περιβόητος Charles Manson που σκότωσε την έγκυο γυναίκα του σκηνοθέτη Roman Polanski, την έγκυο τότε Sharon Tate, στην απολογία του ουσιαστικά (1970) κατηγόρησε εμμέσως τον Paul McCartney (και τους Beatles) για το τραγούδι τους που τον ώθησαν στις πράξεις του.
Ο Manson είχε στις γενικότερες φιλοδοξίες του το κέρδος μέσα από τη μουσική βιομηχανία, γι' αυτό είχε κάνει και πολλές προσπάθειες αλλά ήταν άκαρπες, λόγω και του ιδιόρρυθμου χαρακτήρα του. Έτσι δημιούργησε μια αίρεση, στοχοποίησε το «White Album» των Beatles και κυρίως το «Helter Sketer» (φύρδην μίγδην δηλαδή).
Στην απολογία του για τους φόνους που διέπραξε (δεν ήταν ένας, αλλά μέρος της αίρεσης και των ιδεών της), έλεγε ότι ο Αρμαγεδών κρυβόταν στο τραγούδι αυτό έβρισκε κανείς στους στίχους λέξεις, όπως «Σκοτώστε», «Καταστρέψτε» κ.λ.π.
Ο Paul McCartney αιτιολόγησε σε συνέντευξή του τον δυναμισμό του τραγουδιού, το οποίο είχε και πολύ δυνατό παίξιμο οργάνων, κυρίως της ντραμς και πέραν τούτου τίποτε περισσότερο.
Bohemian Rhapsody – Queen (1975)
H θρυλική επιτυχία της ροκ όπερας έχει το δικό της καλά κρυμμένο μήνυμα, ο Freddie Mercury όμως νωρίς στο τραγούδι, γνωρίζουμε ότι ο αφηγητής ομολογεί ένα «φόνο». Ρεαλιστικά μιλώντας, η ψυχή του τραγουδιού είναι αυτό το μήνυμα, αυτός ο φόνος, μια αλήθεια στην πραγματικότητα βγαλμένη από την ανάγκη του ανθρώπου να το εξηγήσει. Το 1975, ο Freddie Mercury άφησε την κοπέλα του για έναν άντρα και διαλέγει αυτόν τον τρόπο να το πει, να το βγάλει από μέσα του στον κόσμο, αλλά κυρίως σε εκείνους που νιώθει ότι πρέπει να το κάνει.
Ο Freddie Mercury εξήγησε λοιπόν ότι στη σειρά «Mama, just killed a man» (Μαμά, μόλις σκότωσα έναν άντρα), λέει ότι σκότωσε την προηγούμενη εικόνα του και προχωράει στη ζωή του, δείχνοντας μάλιστα μια ψυχολογική πολυδιάσπαση του εαυτού του.
Δε θέλει να στενοχωρήσει τη μητέρα του (βασικό του θέμα), εξηγεί όμως ότι η ζωή του τώρα αρχίζει. Από την άλλη εξηγεί όλα όσα τον βασάνιζαν, όταν μόνος του έπρεπε να αντιμετωπίσει όλη την κοινωνική απειλή (κατά την άποψή του), καταλήγει δε –σπαραξικάρδια- με το «ας μην είχα γεννηθεί ποτέ».
Συνολικά πρόκειται για μια εξομολόγηση ψυχής που δυνατότερή της μπορεί να μην έχει γνωρίσει η μουσική.
Brown Sugar – The Rolling Stones (1971)
Η έντονη και κακή μάλλον απήχηση του τραγουδιού, είχε κυρίως να κάνει με το αρχικό τετράστιχο. Ένιωθε κανείς πως οι Stones σχεδόν υμνούσαν είτε τη δουλεία, είτε την επιβολή των λευκών ανδρών σε έγχρωμες γυναίκες, με μεθόδους μάλιστα απάνθρωπες. Στα δεδομένα πάντως, πρέπει να συνυπολογίσει κανείς ότι ο Mick Jagger που γράφει το τραγούδι, είναι ένας άνθρωπος που έζησε μέσα στα ναρκωτικά καi ειδικά εκείνη την εποχή, σχεδόν στα τριάντα του, έχει δοκιμάσει τα πάντα.
“Brown Sugar” λοιπόν στην αργκό, είναι η κακής ποιότητας ηρωίνη που δεν είναι λευκή, όπως θα έπρεπε να είναι. Με έναν παράδοξο τρόπο, υμνεί (μάλλον) μιας κακής ποιότητας ουσία που αποδείχθηκε “εξαιρετική”.
Το τραγούδι έχει αποδοθεί σαν κεντρική ιδέα πάντως και στην Claudia Lennear, η ίδια για την οποία εμπνεύστηκε το "Lady grinning soul" ο David Bowie.
Τέλος, είναι σημαντικό να πούμε πως το τραγούδι τελικά εν πολλοίς κατακρίθηκε από κάθε κριτικό, για τη σεξιστική του στάση απέναντι στις έγχρωμες γυναίκες, έστω και αν είχε κρυφά νοήματα, όπως είπαν οι συντελεστές, συνέπεια τούτου οι Rolling Stones δεν το συμπεριέλαβαν ποτέ στη λίστα των τραγουδιών που έπαιζαν στις συναυλίες τους.
Αρκετές φορές έχω σκεφτεί αν θα πρέπει να ακούσω καλά / διαβάσω πρώτα τους στίχους σε ένα τραγούδι που μου αρέσει πολύ, ειδικά στο ξένο ρεπερτόριο. Να καταλάβω ό, τι περισσότερο χρειάζεται. Και στα ελληνικά τραγούδια έχουμε «κρυφά νοήματα», θα τα δούμε άλλη στιγμή.
Κρυφά νοήματα και ιστορίες πίσω από τα τραγούδια υπάρχουν πολλά, σαν το “Strange Fruit” της Billie Holiday και τον αμερικάνικο Νότο, σαν το «Λιωμένο παγωτό» από τα Ξύλινα Σπαθιά και την "ανάλογη" slang.
Σχολιάστε