Σε άσπρο-μαύρο

Οι παλιές αγάπες δεν ξεχνιούνται

O Noέμβριος εν χορδαίς και οργάνοις

Γράφει ο Κώστας Προβατάς

«Στην παλιά μας γωνιά, που αγαπούσαμε,
έν' απόγευμα κρύο του Νοέμβρη,
καθισμένοι, απ' τα τζάμια θωρούσαμε
τ' ωχρό φως και τα κίτρινα φύλλα»,
λέει ο ποιητής Σωτήρης Σκίπης στο ποίημά του «Στην παλιά μας γωνιά», τοποθετώντας το Νοέμβρη σ' ένα μελαγχολικό πλην όμορφο τοπίο.

Κι ο Νοέμβρης, έχει το όνομα και τη… χάρη. Και κρύο θα φέρει, πολλές γιορτές θα φέρει, καιρό για σπορά θα δώσει. Και οι πιο «μυημένοι» θα δουν και τα αστρικά φαινόμενα του Νοεμβρίου σε όλο τους το μεγαλείο. Από τη δύση των Πλειάδων, της Πούλιας δηλαδή, μέχρι τις “Λεοντίδες”, μια πανέμορφη καταιγίδα που κάθε χρόνο συναντάει τη γήινη αστρόσκονη και μαζί “χορεύουν” πάνω από τον πλανήτη μας.

Μήνας με ιστορικές μνήμες, κυρίαρχα προερχόμενες από την επέτειο του Πολυτεχνείου (17/11/1973), την καταδίκη του Αλέκου Παναγούλη δις εις θάνατον (17/11/1968), για την απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου (Αύγουστο του 1968) σε μια δίκη που είχε ξεκινήσει τον ίδιο μήνα στις 4 Νοεμβρίου, την εκτέλεση στο Γουδή των «έξι» πρωταιτίων της Μικρασιατικής καταστροφής (15/11/1922), την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου (25/11/1942), την ανακάλυψη των τάφων της Βεργίνας από τον Μανόλη Ανδρόνικο (8/11/1977), την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία (7/11/1917), την πτώση του τείχους του Βερολίνου (9/11/1989), την έναρξη της λειτουργίας του Παγκόσμιου Ιστού (Ίντερνετ) (13/11/1990). Για να μας μάθει να κάνουμε τα πάντα κι από μακριά… σερφάροντας.

Όσο για τη μουσική, έχει κι εκείνη σημαντικές μνήμες μήνα Νοέμβριο και οι διεθνείς της παρουσίες είναι διαχρονικές αφού: 23/11/1979 οι Pink Floyd κυκλοφορούν το άλμπουμ τους "The Wall" που πουλάει μέσα σε δύο εβδομάδες 6 εκατομμύρια δίσκους, ενώ 30/11/1974 διαλύονται τυπικά πλέον οι Beatles με δικαστική απόφαση αλλά την ίδια ημερομηνία του 1982 κυκλοφορεί ο δίσκος με τις περισσότερες πωλήσεις στην ιστορία της μουσικής, το περίφημο "Thriller" του Michael Jackson.

Ήταν Νοέμβρης του 1977, όταν ιδρύθηκε το συγκρότημα «Σπυριδούλα», δανειζόμενοι το όνομά τους από τη φρικαλέα περίπτωση της μικρής υπηρέτριας των 50s που τη «σιδέρωσαν» τα αφεντικά της, επειδή νόμιζαν ότι τους έκλεψε χρήματα. Ξεκίνησαν συναυλίες όπου έπαιζαν κατά κύριο λόγο διασκευές, Rolling Stones, Lou Reed, Velvet Underground καθώς και μπλουζ και γρήγορα προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του σχετικού κοινού. Ο Παύλος Σιδηρόπουλος αρχικά συνεργάστηκε, σε προσωρινή βάση με το συγκρότημα, ερμηνεύοντας δύο τραγούδια του Πρίσλεϊ στις συναυλίες τους στην επαρχία. Η συνεργασία τους οριστικοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1978 με σκοπό την ηχογράφηση του άλμπουμ «Φλου».

Νοέμβρη του 1979 παρουσιάζεται στα περίπτερα και όπου πωλείται τύπος, το μουσικό περιοδικό «ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΞΠΡΕΣ», ενώ το Νοέμβρη του 2002 εμφανίζεται αντίστοιχα το περιοδικό «ECHO». Τον Νοέμβριο του 1990 κυκλοφορεί το βιβλίο «Κατάλογος Ελληνικής Δισκογραφίας 1960-1990», που είναι και η χρονιά έκδοσης των περισσότερων τίτλων μέχρι τότε φυσικά, με 806 παραγωγές. Ήταν παραμονή της επετείου των γεγονότων του Πολυτεχνείου, 16/11/73, όταν στις εφημερίδες κυκλοφόρησε το νέο ότι άρθηκε η απαγόρευση για πολλά από τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Στο τέλος Νοεμβρίου 1972 (28/11) κυκλοφορεί και ο «Μεγάλος Ερωτικός» του Μάνου Χατζιδάκι.

Αντίστοιχα, ήταν 1η Νοεμβρίου του 1936, όταν στις εφημερίδες υπήρχε το νέο για την απαγόρευση του τραγουδιού «Η Βαρβάρα» του Παναγιώτη Τούντα, ως ιδιαίτερα άσεμνου για την εποχή της δικτατορίας του Μεταξά. Το τραγούδι ερμήνευε ο Στελλάκης Περπινιάδης και ο Τούντας μάλιστα πέρασε κι από δίκη, όπου αθωώθηκε αλλά πλήρωσε πρόστιμο. Οι φήμες έλεγαν ότι ο Μεταξάς ήθελε την απαγόρευσή του, διότι διακωμωδούσε την κόρη του, Λουκία, αλλά ήθελε φυσικά να διαλυθεί και το «κύμα του ρεμπέτικου». Το τραγούδι ξανα-απαγορεύθηκε όταν κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Η Μαρίκα η δασκάλα» από τον Ρούκουνα και τελικά πέρασε και γλίτωσε τη δίωξη σαν «Μανωλιός και Δημητρούλα» πάλι από τον Τούντα. Το 1940 ο συνθέτης, στη μελωδία του τραγουδιού αυτού έγραψε το πολεμικό "Άκου Ντούτσε μου τα νέα", το οποίο έγινε πολύ δημοφιλές την εποχή εκείνη.

Για τη θανατική καταδίκη του Αλέξανδρου Παναγούλη, την 17η Νοεμβρίου 1968, ο Μίκης Θεοδωράκης αφιέρωσε από τον κύκλο τραγουδιών «Τα τραγούδια του αγώνα», το περίφημο «Όταν χτυπήσεις δυο φορές», αναφερόμενος στο ρεφρέν απευθείας με το όνομα Αλέξανδρος. Στο ίδιο άλμπουμ έχουν μελοποιηθεί τρία ποιήματα του Παναγούλη, με κυριότερο το «Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους». Η θανατική καταδίκη στον Αλέξανδρο Παναγούλη δεν επεβλήθη ποτέ, λόγω της παγκόσμιας κατακραυγής. Όμως έχει μείνει αναπάντητο το τροχαίο της Πρωτομαγιάς του '76 όπου έχασε τη ζωή του, μόλις στα 37 του χρόνια. Και κάπου εκεί, το 1978, ακούγεται σαν φόρος τιμής στον Αλέκο Παναγούλη το «Κόκκινο τριαντάφυλλο», στο άλμπουμ του Γιώργου Νταλάρα, «Οι Μάηδες κι οι ήλιοι μου», ωστόσο είχε κυκλοφορήσει και σε 45άρι το 1976, μαζί με το «Εκείνος ήταν μόνος».

Για τις μέρες του Πολυτεχνείου έχουν συνδεθεί άπειρα τραγούδια και σε κάθε επέτειο, πορεία, θύμηση τραγουδιούνται από παρευρισκόμενους ή συντροφιές. Μέρες σκοτεινές, με την ιστορία να διαδραματίζει τα δικά της παιχνίδια, όχι μονομερώς για ό, τι συνέβη σε μια μέρα, αλλά και αργότερα, όταν η «Γενιά του Πολυτεχνείου» έδωσε το δικό της πολιτικό στίγμα στην ελεύθερη πια Ελλάδα. Η «Γενιά» που όσο αγαπήθηκε, τόσο λοιδορήθηκε από τις επόμενες. Σε κάποιες περιπτώσεις όχι άδικα, αφού το πολιτικό γίγνεσθαι σε σύγκριση με το πολιτικό πιστεύω είναι δυο άγνωστοι τύποι μεταξύ τους. Ωστόσο μείνανε τα «Μαλαματένια λόγια» του Γιάννη Μαρκόπουλου και του Μάνου Ελευθερίου, πιο κοντά από όλα τα άλλα, να θυμίζουν μέσα από τη συνολική ιστορία της Ελλάδας, τα στοιχεία μιας ένδοξης όσο και ιδιαίτερης σελίδας της, κυρίως αφήνοντας δόξα και τιμή στους πεσόντες, αλλά και θυμηδία για την τραγικότητα του απολυταρχισμού, από όποια πλευρά κι αν προέρχεται.

Είναι μια τραγική ειρωνεία η απώλεια τριών σπουδαίων στιχουργών, όσο και ποιητών που συντελείται σε τρεις συνεχόμενες ημερομηνίες μηνός Νοεμβρίου. 11/11/1990 ο Γιάννης Ρίτσος, 12/11/1979 ο νεότατος τότε Πυθαγόρας Παπασταματίου και 13/11/1999 ο Χρήστος Κολοκοτρώνης. Για όλους θα έχουμε αφιερώματα μέσα στο μήνα στο www.mousikogramma.gr, διότι πρόκειται για ιστορικές μορφές στο διηνεκές της ελληνικής δισκογραφίας αλλά και του γίγνεσθαι, ιδιαίτερα φυσικά ο Γιάννης Ρίτσος (στο link ο Γιάννης Ρίτσος με τον Νίκο Ξυλούρη, στο ποίημά του «Και να αδελφέ μου», μελοποιημένο από τον Χρήστο Λεοντή).

Ακολουθεί το γνωστό trivial Νοεμβρίου, γύρω από τις γεννήσεις και τους θανάτους Ελλήνων καλλιτεχνών.

1-Νοε

Βαγγέλης Γκούφας (2016)

2-Νοε

Νότης Σφακιανάκης (1959), Ζαχαρίας Καρούνης (1977), Οδυσσέας Ελύτης (Αλεπουδέλης) (1911)

Νόνης Λαλαϊτης (μέλος των IDOLS) (2020)

3-Νοε

Μάρω (Μαρία) Λύτρα (1970), Βαγγέλης Μαχαίρας (1972)

Γιάννης Καλαμίτσης (2013)

4-Νοε

Κώστας Παυλίδης (1974)

5-Νοε

Μπάμπης Γκολές (1947), Λαυρέντης Μαχαιρίτσας (1956), Κατερίνα Ντούσκα (1989), Άννα Μπουρμά, Μιχάλης Χατζηγιάννης (1979)

6-Νοε

Βαγγέλης Δούβαλης, Βασίλης Παπαδόπουλος (1974), Πέτρος Δραγουμάνος (1952)

Γιώργος Μανισαλής (1999)

7-Νοε

Νίκος Σπυρόπουλος (1957), Αλέκος Σακελλάριος (1913)

Γρηγόρης Ασίκης (1966)

8-Νοε

Στρατος Διονυσίου (1935), Αγγέλα Παπάζογλου (1899), Μιχάλης Μπουρμπούλης (1939), Γιώργος Καμπουρίδης

Αριστείδης Μόσχος (2001)

9-Νοε

Γωγώ Τσαμπά (1982), Μαίρη Λίντα (1935)

Νότης Περγιάλης (2009)

10-Νοε

Μαρία Καρλάκη (1984)

Σωτηρία Λεονάρδου (2019), Γιώργος Αβησσυνός (Σφακιανάκης) (2015)

11-Νοε

Ελίνα (Μαρία- Ελπίδα) Κωνσταντοπούλου (1970)

Γιάννης Ρίτσος (1990)

12-Νοε

Βασίλης Καρράς (Κεσογλίδης) (1953), Αμαρυλλίς (Μαριλί Οικονόμου) (1981)

Πυθαγόρας Παπασταματίου (1979)

13-Νοε

Χρήστος Κολοκοτρώνης (1999)

14-Νοε

Δήμητρα Γαλάνη (1952), Γιοβάννα (Ιωάννα Φάσσου-Καλπαξή) (1938), Βαγγέλης Γερμανός (Ευάγγελος Γεωργουλόπουλος) (1949), Χρήστος Μάστορας (Melisses) (1986), Λευτέρης Παπαδόπουλος (1935), Γιάννης Λεμπέσης (1956), Ραλλία Χρηστίδου (1979)

15-Νοε

16-Νοε

Γλυκερία (Κοτσούλα) (1953), Έλενα Τσαγκρινού (1994)

Στράτος Παγιουμτζής (1971)

17-Νοε

Τάκης (Χρήστος) Σούκας (1940)

Δημήτρης Ψαριανός (2020), Γιώργος Μητσάκης (1993), Βασίλης Κουμπής (2003)

18-Νοε

Βασίλης Βασιλικός (1934)

Δημήτρης Γκόγκος (Μπαγιαντέρας) (1985), Βασίλης Σαλέας (ο "Παλιός") (1972)

19-Νοε

Νίκος Ζούδιαρης (1959)

20-Νοε

Κώστας Καπνίσης (1920)

21-Νοε

Άντζελα Ορφανού

22-Νοε

Ρίτα (Μαργαρίτα) Σακελλαρίου (1934), Μαρία Σπυροπούλου

Αργύρης Κουνάδης (2011)

23-Νοε

Νικόλας Μητσοβολέας (1947), Παντελής Παντελίδης (1983), Άλκης Αλκαίος (Βασίλης Λιάρος) (1949), Θανάσης Βασιλόπουλος (1972)

Τάκης Ανδρούτσος (Πελόμα Μποκιού) (2017)

24-Νοε

Τζούλια Αλεξανδράτου (1985)

Οδυσσέας Μοσχονάς (1995)

25-Νοε

Ελένη Καραίνδρου (1941)

Μανταλένα (Αικατερίνη Μπότση) (1988)

26-Νοε

Πάνος Γαβαλάς (1926), Θέλμα Καραγιάννη

Σάσα Μανέττα (2020)

27-Νοε

Χρήστος Αυγερινός (Ντάπος) (1953)

28-Νοε

Μαρία Φαραντούρη (1947), Αντώνης Ζαχαράκης (1969)

Τέτος (Θεόδοτος) Δημητριάδης (1971)

29-Νοε

Γιάννης Καραμπεσίνης (1931), Στάθης Αγγελόπουλος (1965)

30-Νοε

Γιάννης Σπάθας (1950), Βλάσσης Μπονάτσος (1949), Καίτη Αμπάβη (1945)

    Μοιραστείτε το άρθρο:

    Σχολιάστε

    ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

    Στιγμές του ποιητή Ηλία Παπακωνσταντίνου με την Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ

    Γράφει ο Ηλίας Παπακωνσταντίνου Μια γενναία γυναίκα που παρέδιδε μαθήματα ανθρωπιάς,...

    Συνέχεια

    Ο Γιώργος Kαγιαλίκος μάς μιλά για την καθοριστική γνωριμία του με τον Νίκο Κυπουργό

    Γράφει ο Γιώργος Καγιαλίκος Όταν σε μικρή ηλικία ήρθα σε επαφή με το έργο του Χατζιδάκι...

    Συνέχεια

    Ο Αλέξανδρος Καψοκαβάδης θυμάται και γράφει για τη συνεργασία του με το Νίκο Μαμαγκάκη

    Γράφει ο Αλέξανδρος Καψοκαβάδης Στα τέλη Αύγουστου του 2008, γνώρισα για πρώτη φορά, διά ζώσης, τον σπουδαίο Έλληνα...

    Συνέχεια

    «Nα 'τανε το '21»- Τραγούδι με ιστορία και… παρασκήνιο

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Για τα 202 χρόνια που έχουν περάσει από το 1821, ή απλά το '21...

    Συνέχεια

    Συναυλίες ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ 20 ΚΑΙ 22 ΜΑΡΤΙΟΥ 1961

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Τις συναυλίες στο Κεντρικόν στις 20 και 22 Μαρτίου 1961...

    Συνέχεια

    21η Μαρτίου - η «Εαρινή Ισημερία» της Ποίησης...

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21...

    Συνέχεια

    Πολυτεχνείο - Ιστορίες ασύλου

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Και ακαρτέρει και ακαρτέρει φιλελεύθερη λαλιά... «Κύριε...

    Συνέχεια

    Ειρήνη Παπά: «Πάνω απ' όλα είμαι Ελληνίδα»

    Γράφει ο Γιάννης Φλέσσας Τον Σεπτέμβριο του 1979 συνάντησα την αιώνια Ελληνίδα, Ειρήνη Παπά και...

    Συνέχεια

    Oι συναυλίες του Σταύρου Ξαρχάκου το 1978

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Οι συναυλίες τους καλοκαιρινούς μήνες και μάλιστα μήνα Αύγουστο είναι...

    Συνέχεια

    Τι είπε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου στον Γιάννη Φλέσσα, αμέσως μετά τη βράβευσή του με το Όσκαρ μουσικής

    Η παρακάτω συνέντευξη πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 1982, μόλις λίγες ώρες μετά τη βράβευση του σπουδαίου Βαγγέλη Παπαθανασίου...

    Συνέχεια