Χαρούλα Αλεξίου: «Παράσιτα πνίγουν τις αξίες του τραγουδιού»
(To 1987 o συνεργάτης μας, Γιάννης Φλέσσας, δημοσιεύει στην εφημερίδα "Το Έθνος" τη συνέντευξη που έκανε με την Χαρούλα Αλεξίου. Μεστή, αληθινή, ειλικρινής και τίμια! Απολαύστε την...).
Γράφει ο Γιάννης Φλέσσας
Η Αλεξίου, που, πέρα απ' τη γνωστή σε όλους φωνή της, διακρίνεται και για την ευαισθησία που τη χαρακτηρίζει ως άνθρωπο, όσο και για τον προβληματισμό της, έχει τους δικούς της ανθρώπους που υπερασπίζεται, έχει τις δικές της απόψεις για πρόσωπα και πράγματα στο τραγούδι και, όσο κι αν όλα αυτά αντίκεινται καμιά φορά στις καθιερωμένες μέχρι σήμερα «ταξινομήσεις», δεν παύουν να αποτελούν προσωπικές απόψεις μιας τραγουδίστριας, που έχει καταξιωθεί με τη φωνή της απ' το κοινό και που αποτελεί πάντα μια ουσιαστική δύναμη μέσα στην τέχνη του τραγουδιού και στη βιομηχανία του δίσκου. Ας την ακούσουμε λοιπόν.
Θα΄θελα ν΄αρχίσουμε, ξεκαθαρίζοντας μια παρεξήγηση ίσως, που προβλημάτισε – πολλούς , πάνω στις απόψεις σου για τους μεγάλους Έλληνες ποιητές, το Σεφέρη, τον Ελύτη, το Ρίτσο. Πες μας πώς έγινε όλο αυτό και δόθηκε η εντύπωση πως αντιπαραθέτεις απέναντι σ΄αυτούς τους γίγαντες του πνεύματος, τους συνεργάτες σου;
Ακόμα και σήμερα, μετά από τόσους μήνες που γράφτηκε αυτό, νιώθω αμηχανία στο να πρέπει να «απολογηθώ» για την «ασέβεια» που έδειξα στους μεγάλους μας ποιητές: το Σεφέρη, το Ρίτσο και τον Ελύτη. Ούτε το ήθος μου, ούτε η ιδεολογία μου, ούτε η ποιότητά μου θα μου επέτρεπαν ποτέ να τους απαρνηθώ.
Πιο συγκεκριμένα λοιπόν, τι έγινε ακριβώς τότε;
Μέσα στον πόλεμο που είχε ξεσπάσει εκείνες τις μέρες στο χώρο του τραγουδιού, βρέθηκα να δίνω μια συνέντευξη στην κυρία Σπανοπούλου και σε κάποια ερώτησή της , να «απολογούμαι» για τα «τσιφτετέλια» και τα λαϊκά τραγούδια που τραγουδάω (Λοϊζο, Σπανό, Νικολόπουλο, Τάτση, Τούντα, Τσιτσάνη, Χατζηχρήστο, Καλδάρα, Κουγιουμτζή κ.ά.) και να το υποστηρίζω. Η κυρία Σπανοπούλου τότε μου θύμισε πως η γενιά η δική μας είχε μεγαλώσει με το Σεφέρη, το Ρίτσο, τον Ελύτη… Και τότε έγινε το «έγκλημα». Της απάντησα: Γιατί θα πρέπει να τραγουδάμε μόνο αυτούς τους ποιητές;
Πιστεύω πως η εντύπωση δημιουργήθηκε απ΄το ότι οι τρεις αυτοί τιμημένοι γίγαντες ,«επέτρεψαν» μέσα στη μεγαλοσύνη τους και μέσα απ΄ τη σχέση τους με τα δύο μεγαθήρια της μουσικής μας-το Χατζιδάκι και το Θεοδωράκη- ένα μέρος του έργου τους να κατέβει στο λαό και να τον βοηθήσει στους αγώνες του. Όμως, εσύ, μια επαγγελματίας τραγουδίστρια έχεις όλο το δικαίωμα ταυτόχρονα, όπως κι ο καθένας μας ,να θαυμάζεις και όσους με άξιο τρόπο στιχουργούν αποκλειστικά πάνω στο τραγούδι, ανεξάρτητα αν δεν είναι της κλάσης των δυο Νόμπελ και των Λένιν. Πιστεύω πως θα ΄πρεπε κι αυτοί οι απλοί εργάτες της στιχουργίας να αναφερθούν εδώ. Ποιους θαυμάζεις εσύ, λοιπόν;
Ο θαυμασμός μου γι΄ αυτούς δεν μπορεί να μειώσει το θαυμασμό μου για το Λευτέρη Παπαδόπουλο, την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, το Μάνο Ελευθερίου αλλά και τόσους άλλους νεότερους αξιόλογους ποιητές. Και ξέρουμε όλοι πολύ καλά ότι το λαϊκό τραγούδι έχει πολλούς τέτοιους να δείξει.
Στη διαμάχη του τραγουδιού βρέθηκες απ΄το μέρος μιας ορισμένης παράταξης. Γιατί αυτό;
Η διαμάχη δεν ξεκίνησε από τους τραγουδιστές. Οι τραγουδιστές αμυνθήκανε και υπερασπίσανε κεκτημένα δικαιώματα. Και για την άμυνα ενός ολόκληρου κλάδου στήσανε τρεις ανθρώπους στον τοίχο. Ένας απ΄ αυτούς ήμουνα κι εγώ. Καμία λογική και κανένα συναίσθημα δε μου λέει να ξεπουλήσω τους αγώνες που έκανε τόσα χρόνια ο κλάδος μου, για να γίνω αρεστή στα ηγετικά στελέχη του ΕΔΕΤ.
Μήπως όμως δεν εκφράζετε εσείς όλο τον κλάδο των τραγουδιστών; Γιατί και άλλοι μεγάλοι τραγουδιστές, αρκετοί μάλιστα, συντάχτηκαν με τις θέσεις της ΕΔΕΤ. Δε νομίζεις ότι η προσωπικότητά σου σού επιτρέπει να παίζεις ένα ρόλο περισσότερο βοηθητικό για την εξομάλυνση των αντιθέσεων; Γιατί δεν το κάνεις αυτό;
Γιατί πρέπει να ξέρεις ότι για την ΕΔΕΤ εξομάλυνση σημαίνει την παραίτησή μας από το νόμο για τα συγγενικά δικαιώματα. Αυτό δε θα γίνει ποτέ…
Πάντως πιστεύω, πως πρέπει να βρεθεί απ΄ όλους σας μια λύση, ώστε να προχωρήσει το ελληνικό τραγούδι τον ωραίο δρόμο του, που απ΄ τις φασαρίες αυτές κινδυνεύει να κλείσει… Και με την ευκαιρία: Προς τα πού πιστεύεις πως πάει το ελληνικό τραγούδι;
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση εντυπωσιασμού και η τάση αυτή φαίνεται περισσότερο στους στίχους των τραγουδιών. Ακούμε τραγούδια που στηρίζονται σε σλόγκαν, σε μουσικά εφέ κι από ουσία… τίποτα. Μέσα στο μεγάλο θόρυβο όμως αυτών των κενών τραγουδιών, ξεφυτρώνουνε σιγά σιγά τα βλαστάρια της νέας γενιάς, που μας γεμίζουν αισιοδοξία για το μέλλον της μουσικής μας. Μετά το κρεσέντο της «αναβίωσης» των παλιών τραγουδιών, πιστεύω ότι θα ξεκαθαρίσουν τα πράγματα και οι πραγματικές αξίες θα πάρουν τη θέση που τους ανήκει, γιατί, μέσα στη σύγχυση που υπάρχει αυτή τη στιγμή στο χώρο του τραγουδιού, πνίγονται από τα παράσιτα.
Αυτή είναι μια πολύ σωστή θέση… Πράγματι, όλοι μας σ' αυτόν το χώρο – δημιουργοί, τραγουδιστές, δημοσιογράφοι και σχετικοί με το τραγούδι- πρέπει να δώσουμε τη μάχη της ποιότητας απέναντι στα παράσιτα, όπως τα λες κι εσύ. Και με την ευκαιρία πάλι, θα ήθελα να μου κάνεις ένα διαχωρισμό ανάμεσα σ' αυτό που λέμε «λαϊκό τραγούδι» και σ' αυτό που ονομάζουμε «λαϊκίζον» και να μου πεις ποιο είδος υπηρετείς εσύ…
Είναι σαν να μου ζητάς να σου κάνω το διαχωρισμό ανάμεσα στο ψεύτικο και το αληθινό. Τραγούδησα και τραγουδάω αληθινό λαϊκό τραγούδι κι αυτό, για να το υποστηρίξω, θα σου ξαναπώ τους δημιουργούς μου: Καλδάρας, Λοϊζος, Παπαδόπουλος, Σπανός, Κουγιουμτζής, Νικολόπουλος, Ρασούλης, Ελευθερίου, Βαρδής, Τάτσης, Θεοδωράκης, Μαρκόπουλος, Φακίνος, Τσιτσάνης, Τούντας, Χατζηχρήστος. Από την άλλη, ποτέ δεν προσποιήθηκα τη λαϊκή, όπως μπορεί να κάνουν κάποιοι νεοδιανοούμενοι με το λαϊκό τραγούδι. Εξάλλου, δεν μπορώ να είμαι κι αλλιώς.
Θα 'θελα εδώ όμως να σε ρωτήσω το εξής: Αισθάνεσαι ευνοημένη από κάποιες καταστάσεις και γεγονότα;
Πρώτα απ' όλα, αισθάνομαι ευνοημένη από τη φύση, που μου χάρισε μια φωνή που μπορεί να λέει κάτι στους άλλους. Μετά, που συνάντησα στη ζωή μου ανθρώπους σαν τους Καλδάρα, Πυθαγόρα, Παπαδόπουλο, Λοϊζο, Σπανό και τόσους άλλους μεγάλους συνθέτες και στιχουργούς που είπα τα τραγούδια τους.
Συναδέλφους, σαν τον Γιώργο Νταλάρα στα πρώτα μου βήματα και αργότερα τον Γιάννη Πάριο και τη Δήμητρα Γαλάνη. Δεν ξέρεις τι είναι να τραγουδάς πλάι σε ανθρώπους που θαυμάζεις. Κι όσο να θέλεις να λες ότι, ό,τι πέτυχες το πέτυχες με το σπαθί σου, είναι ψέμα να βγάλεις αυτούς τους παράγοντες από τη μέση.
Ας πάμε σ' έναν άλλο χώρο. Θεωρείσαι, γενικά, πολιτικοποιημένο πρόσωπο στο χώρο του τραγουδιού. Θα' θελα εδώ να μας πεις αν ανήκεις σ' ένα συγκεκριμένο κόμμα, αν είσαι οργανωμένη δηλαδή ή αν απλώς λειτουργείς πολιτικά σ' έναν ευρύτερο χώρο. Και, βέβαια, ποιος είναι αυτός ο χώρος; Πού κινείσαι; Αριστερά, στο Κέντρο ή Δεξιά;
Το πρώτο σχολείο για την πολιτική μου συνειδητοποίηση ήταν το σπίτι μου. Μεγάλωσα σ' ένα περιβάλλον που γνώρισε και έζησε την ταξική ανισότητα και τον πόλεμο στον αριστερό, πρώτα στην επαρχία και αργότερα στην Αθήνα. Πρώτα λοιπόν το περιβάλλον μου και αργότερα η προσωπική μου γνώση με ενέταξαν στο χώρο της Αριστεράς, που είμαι και σήμερα.
Ωραία, λοιπόν, αυτό το ξεκαθαρίσαμε! Τώρα πες μου σε ποιο ακριβώς κόμμα της Αριστεράς ανήκεις;
Μη με ρωτάς για κόμματα…
Γιατί όμως;
Γιατί ένα από τα πράγματα που με πονάνε είναι ότι το Κόμμα δυστυχώς δεν είναι ένα…
Για πες μου, τι πίστευες όταν ξεκίνησες να τραγουδάς;
Πίστευα, όταν ξεκίνησα να τραγουδώ, ότι ο χώρος της μουσικής είναι μια μαγική σκηνή, που όποιος παίζει πάνω σ' αυτήν εξαϋλώνεται.
Κι όταν τον γνώρισες από πιο μέσα, τι έγινε τότε;
Όταν γνώρισα και έπαιξα κι εγώ πάνω σ' αυτή τη σκηνή είδα πως, απλά, υπάρχουν κάποιες μαγικές στιγμές που ζεις όταν τραγουδάς, αλλά πρέπει να πληρώσεις με αίμα την «απογείωσή» σου.
Σήμερα, μετά από τόσα χρόνια που τραγουδώ, ψάχνω ακόμα το κουμπί της απογείωσής μου ανάμεσα στην πίστα ενός λαϊκού κέντρου και μιας ήσυχης γωνιάς στο σπίτι μου, παρέα με την κιθάρα μου.
Το βρίσκεις εύκολα πια αυτό το περίφημο «κουμπί της απογείωσης;
Καμιά φορά το βρίσκω…
Τελευταία ερώτηση… Χάρις Αλεξίου, είσαι νόστιμη κοπέλα και θα 'λεγα πως έχεις κάτι έντονα ερωτικό στο πρόσωπό σου. Αυτό βέβαια αντανακλά την εσωτερική σου σχέση με τον έρωτα. Ξέρουμε πως ο έρωτας έπαιξε σπουδαίο ρόλο στη ζωή σου. Ποια ήταν ακριβώς τα συναισθήματα που σου γνώρισε;
Ο έρωτας ήταν αυτός που μου γνώρισε όλα τα συναισθήματα που μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος σε όλη του τη ζωή: φόβο, ελπίδα, χαρά, ευτυχία, απόγνωση, μίσος, απελπισία, παράδοση, συγγνώμη…
Όλα αυτά; Μπράβο, Χάρις. Δηλαδή, ο έρωτας σ' έπλασε…
Ο έρωτας μ' έπλασε σε αυτό που είμαι τώρα και σε αυτό που τραγουδάω…
(Εδώ τελειώνει αυτή η συζήτηση με τη ευαίσθητη, ερωτική προβληματισμένη και συνδικαλίστρια Χαρούλα…)
Σχολιάστε