Συνεντεύξεις

Ρωτάμε, απαντάνε!

Απόστολος Kαλτσάς: «Πρέπει να χτιστεί ξανά ο σεβασμός του πολίτη προς τους δημιουργούς, κι αυτό είναι θέμα παιδείας»

Γράφει η Ιλένια Χρίστου

Ο Απόστολος Καλτσάς είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους μπασίστες της γενιάς μας, με πλήθος σπουδαίων συνεργασιών, ένας χαρισματικός performer, μια δυναμική μουσική προσωπικότητα που ψάχνεται διαρκώς, προσεγγίζοντας διαφορετικά στυλ και είδη, διατηρώντας πάντα υψηλά ποιοτικά standards στα projects που δημιουργεί και παρουσιάζει. Κάτι που μας αποδεικνύει και με την τελευταία δουλειά του, το instrumental jazz album, “Emotional Algebra”, το οποίο έχει ήδη αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές από σημαντικά ξένα sites σε Ευρώπη και Αμερική!


Τρίτο προσωπικό album, το οποίο φωτίζει μια διαφορετική πτυχή σου, σε σχέση με τα δύο προηγούμενα, τη "Μυθοτοπία" και τη "Μικρόγειο". Έτσι δεν είναι;
Με εξαίρεση τη "Μικρόγειο" που ήταν ένας δίσκος αμιγώς τραγουδοκεντρικός, στη "Μυθοτοπία" είχα ήδη δείξει διάθεση πειραματισμού με τη φόρμα, όχι μόνο γιατί περιέχει τρία ορχηστρικά κομμάτια, αλλά και επειδή από την ενορχήστρωση και το ανοιχτό παίξιμο των μουσικών που συμμετείχαν, είναι σαφές πως το ύφος της συγκλίνει σε μια πιο τζαζ λογική, με την έννοια του ελεγχόμενου αυτοσχεδιασμού. Άλλωστε η πλειοψηφία των μουσικών σ' εκείνο το δίσκο ήταν και είναι διαπρεπείς εκπρόσωποι της ελληνικής τζαζ σκηνής, όπως ο Ανδρέας Πολυζωγόπουλος, ο Αντώνης Ανδρέου, ο Χάρης Λαμπράκης κ.ά.

Άρα θα έλεγα ότι το «Emotional Algebra» είναι μια απευθείας ορχηστρική συνέχεια της "Μυθοτοπίας" και προασπίζεται το πάγιο μέλημά μου για μελωδικότητα: οι μελωδίες δηλαδή εξακολουθούν και τώρα να μπορούν να τραγουδηθούν (cantabile) τα κύρια θέματα των κομματιών δεν λειτουργούν απλώς ως αφορμή για αυτοσχεδιασμό, αλλά στέκονται αυτόνομα σαν μικρές μουσικές ιστορίες με αρχή, μέση και τέλος. Η βασική διαφορά είναι ότι σ΄αυτή την περίπτωση συνεργάστηκα με ένα σταθερό πυρήνα μουσικών που έδωσαν στο άλμπουμ μια ηχητική και παικτική ομοιογένεια - που ενδεχομένως δεν υπήρχε στη "Μυθοτοπία", λόγω του πολυσυλλεκτικού χαρακτήρα της.

«…Τα μαθηματικά είναι μουσική και η μουσική είναι μαθηματικά…». Πώς εξηγείς αυτή την ιδιαίτερη σχέση και πώς αποτυπώνεται στο δίσκο σου “Emotional Algebra”;

Σίγουρα δεν είμαι ο καθ' ύλην αρμόδιος να απαντήσω στο πρώτο σκέλος, γιατί τα μαθηματικά είναι ένα πεδίο για το οποίο δηλώνω παντελώς άσχετος! Ποτέ δεν ήμουν καλός σ΄αυτά ως μαθητής. Μου ασκούσαν όμως πάντα τεράστια γοητεία, γιατί παρόλο που δεν τα καταλάβαινα μπορούσα να υποψιαστώ ότι είναι ένα τέλεια οργανωμένο σύστημα σκέψης και ότι έχουν εφαρμογή σε πολλές εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Οι επιστήμονες έχουν ήδη αποδείξει ότι οι φυσικοί νόμοι του σύμπαντος διέπονται από μαθηματικές σχέσεις, άρα γιατί όχι κι ο συναισθηματικός μας κόσμος να μην αποτυπώνεται σε αλγεβρικές εξισώσεις, όχι με τη μορφή μαθηματικών συμβόλων αλλά με μουσική σημειογραφία; Η μουσική είναι κι αυτή ένα οργανωμένο σύστημα σκέψης με δομή σχεδόν μαθηματική. Ο Μπαχ άλλωστε συγκλονιστικά κατόρθωσε να αναδείξει και να αποθεώσει τη μεταξύ τους διαλεκτική. Σκέφτηκα λοιπόν ότι όπως σε μια αλγεβρική εξίσωση υπάρχει η διατύπωση ενός προβλήματος όπου εμπεριέχεται ταυτόχρονα και η λύση του, έτσι και μια αρμονική ακολουθία ή μια μελωδική κατασκευή μπορεί ίσως να ορίζει ένα συναίσθημα και την ίδια στιγμή να οδηγεί στη λύτρωσή του. Τα κομμάτια του “Emotional Algebra” γράφτηκαν υπό το βίωμα ποικίλων συναισθημάτων σε μια προσπάθεια να οδηγηθούν στην κάθαρση αν ήταν αρνητικά ή στη θέωση αν ήταν θετικά, δηλαδή σε μια κατάσταση όπου η ψυχική φθορά είναι μηδενική. Και στις δυο περιπτώσεις, μέσα από μια περιπέτεια που δρομολογεί η εξέλιξη της σύνθεσης και ο αυτοσχεδιασμός, εσωτερικεύονται οι διαδοχικές φάσεις του συναισθήματος: η πρώτη κρούση, η αποδοχή, η λύτρωση.

Πόσο μακρύς ήταν ο δρόμος από τη συμμετοχή σου σε μια ελληνική ροκ μπάντα για πολλά χρόνια, και μιλάω βέβαια για τα "Υπόγεια Ρεύματα", μέχρι τη δημιουργία ενός καθαρά jazz instrumental album; Θεωρείς ότι ήταν ένα τολμηρό βήμα;

Γι' αυτούς που με παρακολουθούν μουσικά νομίζω πως δεν αποτελεί έκπληξη. Πάντα ένιωθα πολύ άβολα με τις καλλιτεχνικές ταμπέλες ή όταν έπρεπε να πάρω θέση σε διπολικά σχήματα. Είμαι, όπως όλοι μας, ένα άθροισμα ετερόκλητων εμπειριών, επιρροών, βιωμάτων, φέρω όχι μόνο χρώματα αλλά και πολύ λεπτές αποχρώσεις, καθαρά προσωπικές. Αντιλαμβάνομαι ότι πολλοί δυσκολεύονται να με κατατάξουν στυλιστικά ή ακόμα και πολιτικά. Μου αρέσει η σύνθεση των πραγμάτων δια των αντιθέσεών τους. Θεωρώ πως μουσικά είμαι αταξινόμητος, έχω ασχοληθεί με πολλά στυλ γιατί έχω πολλά ακούσματα, τα οποία αγαπάω όλα ισοδύναμα, και θα 'θελα στο μέλλον να ασχοληθώ με ακόμα περισσότερα. Το ζητούμενο δεν είναι το είδος, αλλά η ποιότητα με την οποία το προσεγγίζεις. Η γνώση της μουσικής είναι ένας κόσμος που δεν έχει ταβάνι, συνεχώς μαθαίνεις καινούργια πράγματα κι αν καταπιανόμουν μ΄ ένα μόνο είδος θα ένιωθα να περιορίζομαι. Θέλω να βρίσκομαι σε μια διαρκή μαθητεία, ίσως επειδή απ' τη φύση μου βαριέμαι τη βολή και τις ευκολίες μου. Το να βουτήξω στα νερά της τζαζ, μιας μουσικής που απαιτεί ειδική παιδεία την οποία δε διαθέτω, ίσως θα μπορούσε να θεωρηθεί τολμηρό βήμα. Εμπιστεύτηκα όμως τους καταπληκτικούς μου συνεργάτες, να με πλοηγήσουν σε μια θάλασσα που αυτοί γνωρίζουν καλύτερα, όπως εμπιστεύτηκα εξίσου την αισθητική και το ένστικτό μου.


Έχει μεγαλύτερη ελευθερία για ένα συνθέτη η δημιουργία ενός instrumental album;

Αναμφίβολα, καθώς ο συνθέτης δεν δεσμεύεται από τους στίχους που ζητούν να συλλάβει το πνεύμα τους για να το αποδώσει ιδανικά στη μουσική τους αναλογία. Ο ακροατής φαντάζεται από μόνος του τις δικές του εικόνες κατά τη συναισθηματική του νοημοσύνη. Απ' την άλλη, αυτός ο δίσκος ηχογραφήθηκε σχεδόν εξ' ολοκλήρου ζωντανά και αυτό προϋποθέτει καλή προετοιμασία και εγρήγορση, καθώς δε μπορείς να «μαγειρέψεις» τα κομμάτια στο στούντιο, η ενέργεια και η αλήθεια της στιγμής είναι αυτές που τελικά καταγράφονται.

Βλέπουμε μια προσπάθεια να προβάλλεις την ομαδική εργασία πίσω από το αποτέλεσμα, καθώς υπογράφεις τη δουλειά ως "Apostolo Kalt Orchestra" και όχι με το όνομά σου... Αυτός ήταν ο στόχος σου; Έτσι θα εμφανίζεσαι από εδώ και 'πέρα;
Προχώρησα σ΄αυτή την «ψευδωνυμία» για λόγους πρακτικούς, καθώς αυτή η δουλειά απευθύνεται συνειδητά σ΄ ένα διεθνές κοινό και ήθελα να απαλλάξω τους ξένους ακροατές απ' τη δυσκολία να προφέρουν το επώνυμό μου!
Επίσης, εφόσον είναι μια μπάντα που ουσιαστικά αναδημιουργεί κάθε φορά τις συνθέσεις μου παίζοντάς τες, όπως συμβαίνει πάντα στην αυτοσχεδιαστική μουσική, έπρεπε να δηλώσω εξ΄ αρχής τη συνεργατική φύση του άλμπουμ. Δεν είμαι μόνος μου αυτή τη φορά, υπάρχει μαζί μου ένα σύνολο μουσικών που ακούγεται σαν ολόκληρη ορχήστρα! Και μ΄αυτή την ευκαιρία θα ήθελα να τους αναφέρω...

Βεβαίως, εξυπακούεται!

Είναι, λοιπόν, ο Γιάννης Παπαδόπουλος στο πιάνο, ο Δημήτρης Παπαδόπουλος στην τρομπέτα, ο Γιάννης Παπαναστασίου στα σαξόφωνα, ο Πάνος Τζινιόλης στα τύμπανα, ενώ συμμετέχουν η Αγγελική Τουμπανάκη, η Nadi Raj κι ένα κουαρτέτο εγχόρδων.

Αλλά αυτό το όνομα υπηρετεί κυρίως λόγους επικοινωνιακούς: Η "Apostolo Kalt Orchestra" είναι μια παράλληλη δραστηριότητα, ένα side project που διαχωρίζεται από την τραγουδοποιητική μου πορεία, την οποία θα συνεχίσω να ακολουθώ με το κανονικό μου όνομα.


Παράλληλα με την ιδιότητα του δημιουργού και την παρουσίαση των δικών σου projects, πολλές φορές συνυπάρχεις επί σκηνής με σημαντικούς καλλιτέχνες, ως μπασίστας … Ποιες συνεργασίες σου θεωρείς τις πιο «ευρηματικές» και αυτές που σε οδήγησαν σε καινούργια μουσικά μονοπάτια;

Νομίζω απ΄ όλες τις συνεργασίες μου θα 'πρεπε να αναφέρω αυτή με την σπουδαία Ελληνίδα τραγωδό Αγλαϊα Παππά, με την οποία παρουσιάσαμε το 2016 μια μουσική ανάγνωση ραψωδιών της Οδύσσειας σε μια σειρά παραστάσεων. Είναι συναρπαστικό για ένα μουσικό να δουλεύει με ηθοποιούς ή χορευτές, γιατί είναι σαν να μπαίνει σ΄ένα πυκνό, μυστηριώδες δάσος: Δεν ξέρεις ποτέ τί πρόκειται να σου συμβεί! Πρέπει να έχεις αναπτυγμένη τη θεατρική σου αίσθηση και την ικανότητα να δημιουργείς ατμόσφαιρες.

Θα ξεχώριζα επίσης τη συνεργασία που είχαμε ως "Υπόγεια Ρεύματα" με τον αείμνηστο Θάνο Μικρούτσικο, όπου κληθήκαμε να διασκευάσουμε μνημειώδη πολιτικά τραγούδια του και να τα φέρουμε ηχητικά στο σήμερα, κάτι που θεωρώ μάς οδήγησε σε μια πολύ γόνιμη για ροκ μπάντα υπέρβαση.

Τέλος, θα ΄θελα να αναφέρω τη συνεργασία μου με τη Μελίνα Τανάγρη για το Φεστιβάλ Αθηνών αρκετά χρόνια πριν, σε μια παράσταση όπου η μουσική ... μπερδευόταν γλυκά με το θέατρο μ' έναν τρόπο εξόχως ευρηματικό και αναπάντεχα πρωτότυπο σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο γίνεται συνήθως αυτή η σύζευξη.

Ο μουσικός/καλλιτέχνης είναι εδώ και πολλούς μήνες ένα επάγγελμα σε “αναστολή” …. Πώς βιώνεις αυτή τη νέα πραγματικότητα;

Ως μουσικός είχα συνηθίσει την κρίση ως επαγγελματική και υπαρξιακή κατάσταση ήδη από το 2012, όταν άρχισε δυναμικά η οικονομική κρίση να γίνεται αισθητή στη ζωή μας. Σταδιακά το επάγγελμα απαξιώθηκε τόσο πολύ που πλέον ελάχιστοι μουσικοί μπορούν να βιοπορίζονται αποκλειστικά απ' αυτό. Η πανδημία ήρθε, για να το αποτελειώσει. Το πρόβλημα βέβαια είναι παγκόσμιο. Οι ρίζες του όμως εδώ είναι πολύ βαθύτερες.

Δείτε τον τρόπο που αντιμετωπίζει τώρα το Υπουργείο Πολιτισμού τους καλλιτέχνες εν γένει… Αν δεν είναι μέρος ενός κρατικοδίαιτου θεσμικού οργανισμού που υπηρετεί ένα στερεοτυπικό αφήγημα για τον πολιτισμό, τους αγνοεί και τους θεωρεί ως μη απαραίτητους. Εν έτει 2020, ο πυλώνας του ελληνικού πολιτισμού είναι ακόμα η αρχαία μας κληρονομιά! Με άλλα λόγια η Πολιτεία δεν κατανοεί τη βιομηχανική διάσταση της μουσικής που σε άλλες χώρες αποτελεί απόλυτα αναγνωρισμένη και σοβαρή οικονομική δραστηριότητα, ενίοτε και μοχλό πολιτιστικής διπλωματίας, και που αγκαλιάζει όλους τους μουσικούς και όλα τα είδη. Χωρίς βέβαια να υπονοώ ότι κάποια άλλη κυβέρνηση θα το διαχειριζόταν πιο αποτελεσματικά...

Δυστυχώς εδώ και πολλές δεκαετίες, κανένα κόμμα και καμιά κυβέρνηση δεν άρθρωσε όραμα πολιτικό και σχέδιο επεξεργασμένο που να αναγνωρίζει τη δυναμική του σύγχρονου πολιτισμού και να προβάλλει τον πλούτο της σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας. Πρέπει να χτιστεί ξανά ο σεβασμός και η εκτίμηση του πολίτη προς τους δημιουργούς, κι αυτό είναι θέμα παιδείας. Για να ανταποκριθεί μια κυβέρνηση ή μια Πολιτεία σ΄ ένα αίτημα πρέπει να προέρχεται από την κοινωνία συνολικά.
Αλλά και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες συνειδητοποιήσαμε πόσο ανοργάνωτοι κι ανοχύρωτοι ήμαστε τόσα χρόνια, λογιστικά και συντεχνιακά. Η τελευταία κρίση ξεσκέπασε παθογένειες δεκαετιών.

Όταν επανέλθει η συναυλιακή δραστηριότητα, έχεις σκοπό να παρουσιάσεις ζωντανά το album;
Φυσικά, ο προορισμός μιας τζαζ δουλειάς είναι να παίζεται ζωντανά, αφού βασίζεται στην αυθόρμητη αναδημιουργία των συνθέσεων και τη χημεία των μουσικών. Ήδη πριν από την ηχογράφηση του υλικού το είχαμε παρουσιάσει αρκετές φορές σε μουσικές σκηνές της Αθήνας και εκεί οφείλεται το δέσιμο και η διάδραση του σχήματος που αποτυπώθηκαν, πιστεύω, στην ηχογράφηση.

Θα ήθελα να ολοκληρώσουμε αυτή τη συνέντευξη με ένα μήνυμα – μια ευχή σου, λίγο πριν από το τέλος αυτής της απίστευτα δύσκολης χρονιάς.
Διαβάζω πολλή Ιστορία και πιστεύω ότι όταν τελειώσει αυτός ο εφιάλτης θα υπάρξει μια αλματώδης πρόοδος και εξέλιξη σε όλους τους τομείς, όπως συμβαίνει πάντα μετά από παγκόσμιες πανδημίες μέσα στους αιώνες, γιατί οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να επαναπροσδιορίσουν τον κανόνα της ζωής τους. Άλλωστε είμαι από τη φύση μου αισιόδοξος! Ο ιός όμως θα έχει αφήσει τεράστιες πληγές στην οικονομία και αυτή η βιοπολιτική καταστροφή θα ανατρέψει σε πολλά επίπεδα τις ζωές μας, θα δημιουργήσει ίσως περισσότερο πόνο και ανισότητες. Αυτό λοιπόν το διάστημα που μεσολαβεί μέχρι τη συνώθηση προς τα εμπρός πρέπει όλοι να φανούμε ενωτικοί και ψύχραιμοι. Έχω σοκαριστεί από τη διχαστική, λαϊκίστικη ρητορική και την τοξικότητα των αναρτήσεων στα social media, ακόμα και φίλων και συνεργατών μου που θεωρούσα συγκροτημένους... Όσο λιγότερα όμως γνωρίζει κάποιος, τόσο πιο σίγουρος είναι γι΄αυτά που πιστεύει.

Εύχομαι λοιπόν, για να αντεπεξέλθουμε σ΄ έναν κόσμο που αλλάζει με ραγδαίες ταχύτητες και ανατρέπει όλες μας τις βεβαιότητες να γίνουμε πιο προσαρμοστικοί, να μη θεωρούμε τίποτα ως δεδομένο, αλλά να ερμηνεύουμε τα πράγματα με μετριοπάθεια, δίκαιη κρίση και ορθολογισμό, απαγκιστρωμένοι από ξεπερασμένες ιδεοληψίες και προκαταλήψεις.

Ευχαριστώ για την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, Απόστολε!

Ευχαριστώ κι εγώ, τη χάρηκα απίστευτα!


    ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

    Απόστολος Kαλτσάς: «Πρέπει να χτιστεί ξανά ο σεβασμός του πολίτη προς τους δημιουργούς, κι αυτό είναι θέμα παιδείας»
    Απόστολος Kαλτσάς: «Πρέπει να χτιστεί ξανά ο σεβασμός του πολίτη προς τους δημιουργούς, κι αυτό είναι θέμα παιδείας»
    Απόστολος Kαλτσάς: «Πρέπει να χτιστεί ξανά ο σεβασμός του πολίτη προς τους δημιουργούς, κι αυτό είναι θέμα παιδείας»
    Απόστολος Kαλτσάς: «Πρέπει να χτιστεί ξανά ο σεβασμός του πολίτη προς τους δημιουργούς, κι αυτό είναι θέμα παιδείας»
    Απόστολος Kαλτσάς: «Πρέπει να χτιστεί ξανά ο σεβασμός του πολίτη προς τους δημιουργούς, κι αυτό είναι θέμα παιδείας»
    Απόστολος Kαλτσάς: «Πρέπει να χτιστεί ξανά ο σεβασμός του πολίτη προς τους δημιουργούς, κι αυτό είναι θέμα παιδείας»
    Μοιραστείτε το άρθρο:

    Σχολιάστε

    ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

    Κορκολής: «Η μουσική είναι μία και δεν έχει ταμπέλες»

    Γράφει η Μίνα Μαύρου « Ο σκοπός αυτής της συναυλίας...

    Συνέχεια

    Άννινος: «Πάντα θα υπάρχει χώρος,για να γραφτούν όμορφες μουσικές»

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Ο Στάθης Άννινος είναι από τους νέους ταλαντούχους μουσικούς...

    Συνέχεια

    Λούλατζης: «Το καλό τραγούδι μιλάει στις ψυχές των ανθρώπων».

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Νέος...

    Συνέχεια

    Μακεδόνας: Χρέος μας είναι να μεταφέρουμε την αλήθεια των ποιητών

    Γράφει η Μίνα Μαύρου «Θέλησα να πραγματοποιήσω αυτό το αφιέρωμα, ελπίζοντας πως, μέσα από την ποίησή μας,...

    Συνέχεια

    Κουσκουμβεκάκης: «Όταν η κοινωνία αποκτήσει καλύτερη παιδεία, θα γίνουν πιο όμορφοι και οι ήρωές της»

    Γράφει η Ιλένια Χρίστου Στο μουσικό κόσμο του Απόλλωνα Κουσκουμβεκάκη δεν υπάρχουν ετικέτες, όλα τα...

    Συνέχεια

    Τερζάκης: Το τίμημα της επιλεκτικότητας είναι τελικά θετικό

    Γράφει η Μίνα Μαύρου Όταν ένας καλλιτέχνης δοκιμάζεται σε βυζαντινούς...

    Συνέχεια

    Πλέσσας: «Αν χαθεί ο σεβασμός, τίποτα δεν αξίζει τον κόπο»

    Γράφει η Μίνα Μαύρου «Οταν ήμασταν παιδία, ο Μίμης μας ταξίδευε με το πιάνο του....

    Συνέχεια

    Νένα Βενετσάνου- Νότης Μαυρουδής: “Κάθε μια νύχτα είναι μόνο μια σελίδα”

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου

    Με αφορμή την ιδιαίτερα επιτυχημένη σειρά παραστάσεών τους, σε συνεργασία με τον σημαντικό κιθαριστή της νέας γενιάς, Γιώργο Τοσικιάν, ο...

    Συνέχεια