Περικλής Κανάρης: «Είμαι βαθειά συνδεδεμένος με τις ρίζες μου και το ελληνικό τραγούδι είναι η ψυχική μου γέφυρα προς αυτές»

14/10/2020
Σχολιάστε

Photo: YORGOS MAVROPOULOS

Γράφει η Αρετή Κοκκίνου

Ο Περικλής Κανάρης ζει, εργάζεται και δημιουργεί στο εξωτερικό, πάντα όμως με τη σκέψη πίσω, στη γενέτειρά του! Εύστοχα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι είναι ένας από τους πολύ καταρτισμένους πρέσβεις της Τέχνης, ο οποίος καλλιεργεί και εξελίσσει την καλλιτεχνική του παιδεία εκτός συνόρων.

Το πλουσιότατο βιογραφικό του περιλαμβάνει πλήθος σπουδών με πολλές διακρίσεις διεθνούς εμβέλειας. Έχει δραστηριοποιηθεί με επιτυχία ως συνθέτης, ερμηνευτής, μελετητής φιλοσοφίας, επιμελητής της πρώτης συλλογής ελληνικής μουσικής “Music of Greece” που εξέδωσε το μουσείο Metropolitan Museum of Art, ιδρυτής και προεξάρχων του μουσικού σχήματος «Synolon», βασικού φορέα επικοινωνίας του ελληνικού τραγουδιού στη Νέα Υόρκη.

Κομβικό σημείο της καριέρας του θεωρεί την κυκλοφορία στην Αμερική του άλμπουμ "Aόρατος", σε στίχους του μεγάλου Έλληνα στιχουργού και ποιητή Mάνου Eλευθερίου, με τη συμμετοχή κορυφαίων ερμηνευτών, όπως των Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Κώστα Μακεδόνα, Ρίτας Αντωνοπούλου, Λαμπρινής Καρακώστα καθώς και φημισμένων μουσικών από την Αθήνα και τη Νέα Υόρκη. Το έργο παρουσιάστηκε με επιτυχία για την κυκλοφορία του "Αόρατος" και μάλιστα διοργανώθηκε συναυλία στο ιστορικό Tribeca Performing Arts Center της Νέας Υόρκης
Από τον Ιανουάριο του 2020 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (NYU) ένα καινούργιο μάθημα που δημιούργησε με τίτλο “Songs of the Underdog: American Blues meets Greek Rebetiko”, υπό την Αιγίδα του Ελληνικού Προξενείου στη Νέα Υόρκη.

Photo: STAVROS CHARISOPOULOS - STAVROS NIARCHOS FOUNDATION CULTURAL CENTER

Η παραπάνω παράθεση στοιχείων που αφορά στη δράση του Περικλή Κανάρη αποκτά ιδιαίτερο βάρος, από την επιλογή του να υποστηρίξει (σχεδόν ως “αποστολή” ) το ελληνικό τραγούδι στο εξωτερικό, επιλογή που, όπως δηλώνει ο ίδιος, αποτελεί “συνισταμένη όλων των χαρακτηριστικών που ορίζουν την ύπαρξή του, μουσικά και ανθρώπινα” .

Μιας και απευθύνομαι σε άνθρωπο με ιδιαίτερο ακαδημαϊκό υπόβαθρο, αρχίζω από το δίπτυχο Μουσική- Φιλοσοφία. Είστε μάλλον ο κατάλληλος, για να περιγράψει σε μη εξειδικευμένους επιστημονικά αναγνώστες τη σχέση των δύο επιστημών.
Η ακαδημαϊκή σχέση των δύο ερευνάται κυρίως μέσα από τον κλάδο της Φιλοσοφίας που ονομάζεται Αισθητική. Το αντικείμενο υφίσταται από την αρχαιότητα και έχει ως επίκεντρο την εμπειρία που προσλαμβάνουμε μέσω των αισθήσεων. Στο πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε, γεννώντας παρακλάδια, όπως αυτό της Μουσικής Αισθητικής, όπου εξετάζεται ο ρόλος της μουσικής σε πολλαπλά επίπεδα. Αναφέρω χαρακτηριστικά: την ικανότητα της μουσικής να μιμηθεί, να αναπαραστήσει, να προκαλέσει συναισθήματα, να επηρρέασει -και να επηρρεαστεί- από το κοινωνικό περιβάλλον που την παράγει.

Τι είναι αυτό που σας ώθησε, εκτός από τις μουσικές σας σπουδές, να λάβετε δύο ακόμη πτυχία στον τομέα της επικοινωνίας και ενημέρωσης από το Πανεπιστήμιο του Κεντ (Αγγλία), αλλά και από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης (ΗΠΑ); Υπάρχει συνάφεια με το καλλιτεχνικό σας αντικείμενο;

Photo: YOON KIM - GIBSON REHEARSAL STUDIO, NY

Η αρχική ώθηση για σπουδές επικοινωνίας ήρθε από την οικογένειά μου. Ο πατέρας μου και ο παππούς μου ήταν αυτοδημιούργητοι επιστήμονες και εκπροσωπούσαν μεταπολεμικές γενιές που έφεραν μεγάλο άγχος για οικονομική επιβίωση. Ως εκ τούτου, η ενασχόληση με την τέχνη τούς τρόμαζε και, ενώ ήθελα από την αρχή να ασχοληθώ με τη μουσική, με έπεισαν να “θωρακίσω” την κατάρτισή μου με ακόμα ένα εφόδιο. Δε σας κρύβω πως από μία πλευρά ήταν επίπονο να βρίσκομαι όλο αυτό το διάστημα μακριά από τη μουσική αυτή καθαυτή. Από μια άλλη, τα εφόδια αυτά μου επέτρεψαν στην πορεία μια πιο πολύπλευρη προσέγγιση της μουσικής. Η μουσική ήταν πάντα για 'μένα ένας τρόπος να επικοινωνήσω, άρα η συνάφεια ήταν ξεκάθαρη και πάρα πολύ δημιουργική.

Παρόλο που η γκάμα σας σάς επιτρέπει να ασχοληθείτε με οποιοδήποτε είδος εμπορικής ή λόγιας μουσικής, φαίνεται ότι έχετε επιλέξει συνειδητά να ασχολείστε με το ελληνικό τραγούδι και μουσική και στη Νέα Υόρκη όπου διαμένετε και εδώ. Μιλήστε μας λίγο για αυτή σας την επιλογή-στάση ζωής, θα έλεγε κανείς.
Πολύ εύλογη η ερώτησή σας. Ξέρω καλά πως αυτή η επιλογή θα μπορούσε να μοιάζει “Δονκιχωτική". Η κουβέντα είναι μεγάλη για τα όρια της συνέντευξής μας, αλλά θα πω συνοπτικά πως η επιλογή αυτή είναι ξεκάθαρα συνισταμένη όλων των χαρακτηριστικών που ορίζουν την ύπαρξή μου, μουσικά και ανθρώπινα. Oι μουσικές μου επιρροές και αναζητήσεις με οδήγησαν στη Νέα Υόρκη, τη σύγχρονη Μέκκα της μουσικής και των μουσικών του κόσμου. Παραμένω όμως βαθειά συνδεδεμένος με τις ρίζες μου και η ενασχόλησή μου με το ελληνικό τραγούδι είναι η ψυχική μου γέφυρα προς αυτές. Θα μπορούσα λοιπόν να απαντήσω και με ένα στίχο ελληνικού τραγουδιού. “Η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα”.

“Λόγια” μουσική – Τραγούδι ως λαϊκή μορφή τέχνης. Πού και πώς συναντώνται;

Photo: STAVROS CHARISOPOULOS - STAVROS NIARCHOS FOUNDATION CULTURAL CENTER

Συναντώνται σε μουσικούς με λόγια παιδεία που οδηγούνται από το χαρακτήρα τους στη διάθεση να επικοινωνήσουν μέσω της μουσικής με μεγαλύτερη αμεσότητα από αυτή που προσφέρουν οι λόγιοι κώδικες. Εκεί το λαϊκό τραγούδι παρέχει ένα μοναδικό όχημα για τέτοιες απόπειρες. Είναι μια πολύ λεπτή ισορροπία, γιατί προϋποθέτει ένα συνδυασμό από λαϊκές καταβολές (προκειμένου να εξασφαλιστεί η αυθεντικότητα) και ικανότητα να “καμουφλαριστούν” στο λαϊκό τραγούδι λόγια στοιχεία που από τη μία είναι αναγνωρίσημα από γνώστες, από την άλλη δε φθείρουν την αμεσότητα της επαφής του έργου με τον απλό, ανειδίκευτο άνθρωπο. Για να το πω και λαϊκά, εκεί απαιτείται πραγματική μαστοριά από την πλευρά του συνθέτη.

Η επιτυχία της παράστασης “Road To Athens” αλλά και του “Αόρατου” στη Νέα Υόρκη κατέδειξε ότι υπάρχει ευρύ κοινό που ενδιαφέρεται θερμά για το ποιοτικό ελληνικό τραγούδι. Το κοινό αυτό είναι κυρίως Έλληνες;
Για να είμαι ακριβής, πρέπει πρώτα να ορίσω την έννοια "ελληνικό κοινό”, στην οποία αναφέρεστε. Υπάρχουν στο κοινό μου Έλληνες, όπως εγώ, που μεγάλωσαν στην Ελλάδα και έχουν τα ελληνικά ως μητρική γλώσσα. Υπάρχουν επίσης Ελληνοαμερικανοί που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Αμερική από Έλληνες ή Ελληνοαμερικανούς γονείς, με πρώτη γλώσσα τα Αγγλικά. Υπάρχουν, τέλος, και ακροατές από όλο τον κόσμο, που ανήκουν στο πολυεθνικό ψηφιδωτό της Νέας Υόρκης.

Από την εμπειρία σας, επικοινωνείται στη Νέα Υόρκη η τρέχουσα ελληνική μουσική δημιουργία;
Ναι, επικοινωνείται από τις νέες “φουρνιές" μεταναστών από την Ελλάδα. Κυρίως νέα παιδιά που έρχονται για σπουδές ή για εργασία. Η Νέα Υόρκη έχει ιδιαίτερα πλούσιο έμψυχο υλικό, ως κορυφαίος καλλιτεχνικός προορισμός.

Photo:STAVROS CHARISOPOULOS - STAVROS NIARCHOS FOUNDATION CULTURAL CENTER

Υπάρχει ευρέως η αντίληψη ότι, από όλο τον πλούτο και το φάσμα της ελληνικής μουσικής, στο εξωτερικό προβάλλονται σε μεγάλο βαθμό χαμηλότερης αισθητικής και επιπέδου μουσικές, “σκυλάδικα”, εις βάρος άλλων ακουσμάτων. Ποια είναι η δική σας εμπειρία σχετικά με αυτό, στον τόπο που ζείτε;
Η προσωπική μου εμπειρία σε Αγγλία και Αμερική και η ευρεία αποδοχή που είχε η επιλογή να εστιάσω στο λαϊκό και έντεχνο ελληνικό τραγούδι, αμφισβητεί αυτή την αντίληψη. Κοινό υπάρχει για όλα τα ακούσματα και δεν αισθάνθηκα ποτέ πως κάποιο άκουσμα υπάρχει “εις βάρος” κάποιου άλλου. Είναι μια συνάρτηση προσφοράς και ζήτησης. Αυτά σε ό,τι αφορά αμιγώς στην ελληνοαμερικανική κοινότητα. Απο εκεί και μετά, εγώ προσπάθησα συνειδητά να προωθήσω το ελληνικό τραγούδι σε διεθνείς μουσικές σκηνές του Μανχάτταν κάτω από την κατηγορία “World Music” ή “Ethnic Music”, έξω από τα όρια της Ομογένειας. Εκεί υπάρχει διεθνές κοινό, εκπαιδευμένο να εκτιμάει και να αποζητάει τη διαφορετικότητα, όπως αυτή παρουσιάζεται μέσα από τη μουσική και τη γλώσσα. Παρά ταύτα, επιλέγω να συνοδεύω πάντα τον ελληνικό στίχο με αγγλικούς υπέρτιτλους, έστω και σε πιο ελεύθερη/συμπτυγμένη μετάφραση.

Ο “Αόρατος” είναι η πρώτη σας δισκογραφική δουλειά και έχετε συχνά αναφερθεί στην “καλή μοίρα” που σας ενέπλεξε με τον μεγάλο εκλιπόντα Μάνο Ελευθερίου. Αν και ο δημιουργός αγαπά όλα του τα τραγούδια, τολμώ να ρωτήσω αν- με απόσταση χρόνου από την κυκλοφορία του “Αόρατου”-, υπάρχει κάποιο τραγούδι από εκεί που ξεχωρίζετε και διαχρονικά ταυτίζεστε περισσότερο ψυχικά μαζί του από ό,τι τα υπόλοιπα;
Ξεχωρίζω τον "Αόρατο". Είναι ένα τραγούδι που και ο ίδιος ο Μάνος Ελευθερίου μού έδωσε την αίσθηση πως ήταν πιο ιδιαίτερο για τον ίδιο. Η αρχική του εκδοχή ήταν σε ροκ ύφος, με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Στις συναυλίες μου άρχισα να το ερμηνεύω ο ίδιος, μόνο με πιάνο-φωνή και αυτή η διαδικασία γέννησε κάτι που με εξέφρασε και με άγγιξε βαθειά.

Photo: STAVROS CHARISOPOULOS

Η συγκίνηση των συναυλιών στους ανάλογους μικρούς και μεγάλους χώρους είναι αναντικατάστατη. Ωστόσο, με δεδομένη την κατάσταση, έχετε κάνει ή σχεδιάζετε κάποιο live streaming; Πώς νιώθετε γι' αυτή την συναυλιακή “εξ' αποστάσεως” πρακτική;
Δεν έχω κάνει live streaming. Δε θα το απέκλεια καθόλου, προκειμένου να κρατήσω την επαφή με το κοινό μου, αλλά συμφωνώ απόλυτα μαζί σας σε ό,τι αφορά τη συγκίνηση της εμπειρίας!

Σχετικά πρόσφατη η διδακτική δραστηριότητα του μαθήματος “Songs of the Underdog: American Blues meets Greek Rebetiko” στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία; Πώς είναι η εμπειρία διδασκαλίας σε ακαδημαϊκό περιβάλλον;
Η συνεργασία προέκυψε ως πρωτοβουλία από τον Γενικό Πρόξενο της Ελλάδας στη ΝΥ, Δρα Κ. Κούτρα. Το όραμα που είχε ήταν να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα που θα έφερνε μαζί την ελληνική και την αμερικανική κουλτούρα. Δέχτηκα με μεγάλη χαρά να υλοποιήσω αυτή την ιδιαίτερα τιμητική πρόταση, δημιουργώντας ένα πανεπιστημιακό μάθημα που θα μελετούσε συγκριτικά τα δύο είδη. Η σχετική πρότασή μου έγινε δεκτή με μεγάλο ενδιαφέρον από την Πρύτανη του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU), Dr. Katherine Fleming. Η εμπειρία ήταν σπουδαία και αυτό οφείλεται εξίσου στη γνώση που απέκτησα από την έρευνα όσο και από την επαφή μου με τους φοιτητές. Είναι όλο αυτό ένα εξαιρετικό μάθημα ζωής, σε πολλαπλά επίπεδα.

Το μουσικό σχήμα «Synolon» διέγραψε μια ξεχωριστή πορεία στην παρουσίαση του ελληνικού τραγουδιού στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Εξακολουθεί να είναι ενεργό; Υπάρχουν μελλοντικά σχέδια εμφανίσεων και άλλων δραστηριοτήτων... κορωνοϊού επιτρέποντος;

Photo: YOON KIM - TRIBECA PERFORMING ARTS CENTER, NY 2017

Το σχήμα "Synolon" έκλεισε έναν οκταετή κύκλο (2008-2016) συναυλιών στο πλαίσιο του οποίου παρουσίασε στη Νέα Υόρκη ένα μείγμα έντεχνου και λαϊκού τραγουδιού που επέλεξα σύμφωνα με τα αγαπημένα μου ακούσματα από τα δύο αυτά είδη. Από την παρουσίαση του “Αόρατου" και μετά άνοιξε ένα καινούργιο κύκλο, όπου η έμφαση δίνεται στις δικές μου συνθέσεις, πλαισιωμένες από ρεπερτόριο στο ύφος του πρώτου κύκλου. Φυσικά και υπάρχουν σχέδια αλλά θα πρέπει να περιμένουμε το άνοιγμα των μουσικών χώρων, για να ανακοινωθούν και να υλοποιηθούν.

-Με τι καταγίνεστε αυτόν τον καιρό; Τι νέο υπάρχει στον ορίζοντα;
Κυκλοφόρησα πρόσφατα διαδικτυακά ένα τραγούδι που έγραψα εμπνευσμένος από την ιδιαίτερα τραυματική εμπειρία του πρώτου κύματος COVID που χτύπησε την πόλη που ζω, τη Νέα Υόρκη. Επίσης μοιράστηκα μέσω των κοινωνικών δικτύων και videos από την περσινή συναυλία μου στο ΚΠΣΝ, στο πλαίσιο του καλοκαιρινού Φεστιβάλ ΝΟΣΤΟΣ. Με δεδομένους τους περιορισμούς που έχει η ζωντανή μουσική, έχω επικεντρωθεί στην ανάπτυξη και την ετοιμασία κάποιων ιδεών που έχω στόχο να υλοποιήσω σε βάθος χρόνου. Ταυτόχρονα, συνεχίζω να μελετάω και να εξελίσω το μάθημα που ξεκίνησα πρόσφατα να διδάσκω στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

Ευχαριστώ πολύ, για την όμορφη κουβέντα!

Κι εγώ σας ευχαριστώ!

Οι επίσημες ιστοσελίδες του Περικλή Κανάρη:

https://www.youtube.com/channel/UC-SxxBOLf7sad61YRsrue5w?fbclid=IwAR2BMJ_SGhRlvhB8fjU8IB3FnoFYJ3yPQF1taC9L8bo2aFBNyLvxdsCbdvU

https://www.facebook.com/pericleskanaris/

www.pericleskanaris.com