Jethro Tull: Το ιερό δισκοπότηρο της ροκ!

17/10/2022
Σχολιάστε

Γράφει ο Μάρκος Δαμασιώτης

Φωτογραφίες: Μάρκος Δαμασιώτης

Οι Jethro Tull αποτελούν ένα από τα κορυφαία συγκροτήματα της προοδευτικής ροκ. Του παρακλαδιού εκείνου της ροκ που δίνει έμφαση στη σύνθεση και την ενορχήστρωση και την πρόσμιξη στο σκληρό μεταλλικό ήχο της, στοιχείων τζαζ, φολκ και κλασσικής μουσικής. Άλλα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το είδος αυτό, την progressive, εν συντομία prog rock, είναι η χρήση της τεχνολογίας για παραγωγή νέων ήχων, η ποιητικότητα των στίχων, η αντιμετώπιση κάθε άλμπουμ ως αυτόνομης καλλιτεχνικής δημιουργίας, η προτεραιότητα στη δουλειά στο στούντιο παρά στη σκηνή και η ακουστική περισσότερο παρά χορευτική σχέση του κοινού με τα τραγούδια.

Το κίνημα ξεκίνησε στα τέλη των 60's και αρχές των 70's από ψυχεδελικά συγκροτήματα της Μ. Βρεττανίας, των ΗΠΑ και του Καναδά. Σύμφωνα με το Rolling Stone, πιο σημαντικοί πρεσβευτές του είναι οι Rush, Pink Floyd, Genesis, Jethro Tull, King Crimson, Yes, Emerson Lake and Palmer, Tool, Mars Volta και Dream Theater.

Με ένα βίντεο αφιέρωμα σε αυτά τα συγκροτήματα των “prog years”, όπως άλλωστε είναι και ο τίτλος της παγκόσμιας περιοδείας τους, ξεκίνησαν οι Jethro Tull τη μεγάλη συναυλία τους την Παρασκευή 23/9 στην Αθήνα, στο Θέατρο Βράχων, όπου και παρέδωσαν μαθήματα ροκ!

Παρόλο που πλην του Ian Anderson οι υπόλοιποι , εξαιρετικοί πάντα, μουσικοί που ακούσαμε και είδαμε στο Θέατρο Βράχων –- δηλαδή οι John O' Ηara (διευθυντής ορχήστρας, πιάνο, πλήκτρα και ακορντεόν), Scott Hammond (Ντραμς), David Goodier (Μπάσο), Joe Parish (κιθάρα) δεν είναι οι ίδιοι με αυτούς που η γενιά μου άκουσε στους δίσκους του συγκροτήματος Aqualung (1971), Thick as a Brick (1972) and A Passion Play (1973), Songs from the Wood (1977), Heavy Horses (1978) και Stormwatch (1979), η μαγική prog rock 70's δεκαετία ήταν εκεί.

Γιατί ήταν εκεί ο Ian Anderson, η ψυχή, η μνήμη και η ενέργεια της μπάντας.

Ο θρυλικός front man, με την εξαιρετική δεξιοτεχνία του στο φλάουτο, σήμα κατατεθέν του συγκροτήματος, που παίζει όμως και όποτε χρειαστεί κιθάρα, μπουζούκι, μαντολίνο, φυσαρμόνικα, σάρωσε. Αν και η χαρακτηριστική φωνή του, που κινείται σε περιοχές βαρύτονου είναι πια καταπονημένη από το άσθμα και τα προβλήματα στο λαιμό του, εκείνος ρόκαρε!

Με το φλάουτό του, την κίνησή του, την σκηνική παρουσία του, τις ατάκες του. Συνομίλησε μέσα από τα καταπληκτικά βίντεο με τον εαυτό του τότε. Και ο 70χρονος που καθόλου δεν χρησιμοποίησε φτηνά στιλιστικά κόλπα για να «δείχνει» ροκ, μαλλιά, extreme ρούχα κ.λ.π. αλλά με μάλλον casual στυλ, τζιν, t-shirt, γιλεκάκι, μουσάκι,γυαλάκια αναμετρήθηκε στα ίσα με τον 20άρη των συναυλιών που λατρέψαμε, και απέδειξε ότι δεν γίνεσαι ροκ, αλλά είσαι!

Γιατί ρόκαρε μέσα από τα αθάνατα τραγούδια του. Τους διαχρονικούς ύμνους, “locomotive breath” και “hymn43”, “aqualung”, “songs from the wood”, “thick as a brick”,”lliving in the past”, “black Sunday”, “too old to rock n' roll”. Με το μοναδικό μουσικό ιδίωμα του συγκροτήματος, ένα μείγμα σκληρού ροκ, φολκ μουσικής, κλασσικής αρμονίας και την μπλουζ να «χαϊδεύει» σαν υπόστρωμα όλα αυτά, ντύνονται οι πυκνοί, σουρεαλιστικοί , και ακραία σοκαριστικοί κάποιες φορές στίχοι. Και εννοείται ακούσαμε τραγούδια και από το “Zelote Gene” , το καινούργιο εξαιρετικό άλμπουμ του συγκροτήματος που κυκλοφόρησε το 2022, μετά από 20ετή δισκογραφική αποχή. Με το ομότιτλο τραγούδι, εξαιρετικά επίκαιρα και εξαιρετικά πολιτικό, να αποτελεί κόλαφο για κάθε είδους ζηλωτές - φανατικούς της πολιτικής, της θρησκείας, της κοινωνίας. Και εκείνο το εκπληκτικό “mine is the mountain”, με το οποίο για μια ακόμα φορά ο Ian Anderson θίγει το θέμα του Θεού ως μεταφυσικής έννοιας και της θρησκείας που στο όνομά του θέτει αυστηρές εντολές κι ένα πλαίσιο υπακοής τους, γιατί ο Θεός παρακολουθεί και ενεργεί ως τιμωρός!!! Και τέλος το Mrs Tibbets, ένα τραγούδι για τη μητέρα του πιλότου του Enola Gay, αλήθεια πως νοιώθει αυτή η μάνα που μια μέρα σαν τις άλλες ο γιός της σηκώθηκε με το αεροπλάνο του να πάει να ρίξει μια πυρηνική βόμβα στη Χιροσίμα και να σπείρει τον όλεθρο και την καταστροφή;

Πίσω στα παλιά κλασσικά τους, θέλω να σταθώ στο aqualung, ένα τραγούδι αντιφατικό, για κάποιους απωθητικό, για άλλους σπουδαίο. Για εμένα ήταν το πρώτο άλμπουμ των Jethro Tull που αγόρασα, έχω λοιπόν μια ιδιαίτερη σύνδεση μαζί του ούτως ή άλλως, στην αρχή κυρίως λόγω μουσικής, δεν είχα πολυκαταλάβει τότε τους στίχους, πέρα από το γενική ιδέα ότι μιλά για έναν εξαθλιωμένο άστεγο, όμως ακούγοντάς το ξανά και ξανά τώρα είμαι πεπεισμένος πως σε αυτό το τραγούδι υπάρχει όλο το ανήσυχο, προβοκατόρικο, επαναστατικό, ανεξάρτητο, τολμηρό, ριψοκίνδυνο, πολιτικό, πειραματικό ύφος του συγκροτήματος. Μια υπέροχη μελωδία με εκπληκτικές δυναμικές αλλαγές, με θέμα όμως τελείως κόντρα, για αυτόν τον άθλιο άστεγο, τον Aqualung (ανάσα που ακούγεται σαν φιάλη οξυγόνου σε κατάδυση δύτη) . Και λέω άθλιο γιατί με το που ξεκινά το τραγούδι ο Ian Anderson μας τον δείχνει ως εξής: «Καθισμένος σε ένα παγκάκι πάρκου/ κοιτάζοντας μικρά κορίτσια με κακή πρόθεση / μύξες τρέχουν απ' τη μύτη σου / λιπαρά δάχτυλα, λερωμένα άθλια ρούχα, γειά σου Aqualung». Και αν και στη συνέχεια, προσπαθώντας κάπου να δώσει μια αιτία αυτής της αθλιότητας λέει πως « νοιώθει σαν μια νεκρή πάπια που φτύνει κομμάτια από την θρυμματισμένη τύχη του» οι πρώτοι στίχοι που παραπέμπουν σε εελεεινό παιδεραστή δεν ξεπερνιούνται. Με τον Aqualung , σαν να έχει ξεπηδήσει από βιβλίο του Ντίκενς η του Ντοστογιέφσκυ, οι Jethro Tull δηλώνουν πως η αθλιότητα της ζωής στον καπιταλισμό γεννά αθλιότητα στις πράξεις και τούμπαλιν.

Και μετά πάμε στο υπαρξιακό σε πρώτη ανάγνωση, πολιτικό σε δεύτερη, «locomotive breath», με τη μουσική να ακολουθεί το ρυθμό μιας ατμομηχανής σε κίνηση, ο άνθρωπος, ο κόσμος ο πλανήτης, ως άλλο τρένο σε ανεξέλεγκτη πορεία, χωρίς έλεγχο και με ασθμαίνουσα ανάσα, τρέχουν προς την καταστροφή τους, αφού ο Τσάρλι (ο άνθρωπος ή ο θεός;) αφαίρεσε τα φρένα της ατμομηχανής.

Ξανά το μοτίβο της καταστροφής:

“Στην τρέλα του ανακατέματος της ανάσας της ατμομηχανής / τρέχει ο ηττημένος όλων των εποχών/ ορμώντας στο θάνατό του / Ω, αισθάνεται το πιστόνι να τον γδέρνει / ατμός να σκάει στο φρύδι του / Ο Τσάρλι έκλεψε τη λαβή / και το τρένο δεν θα σταματήσει / Δεν υπάρχει τρόπος να επιβραδύνει / Βλέπει τα παιδιά του να πηδούν / στους σταθμούς ένα προς ένα / Η γυναίκα του και ο καλύτερος φίλος του / στο κρεβάτι διασκεδάζουν / Ω, σέρνεται στο διάδρομο / Στα χέρια, στα γόνατά του / Ο Τσάρλι έκλεψε τη λαβή / Και το τρένο δεν θα σταματήσει να πηγαίνει/ Δεν υπάρχει τρόπος να επιβραδύνει / γεια” .

Κι απέναντι στον κόσμο της ανθρώπινης ασχήμιας, της υπαρξιακής αγωνίας, του πολιτικού αμοραλισμού υπάρχει η αρχέγονη ομορφιά της φύσης και η θεραπευτική της δύναμη στην ψυχή του ανθρώπου.

Το «song from the woods» είναι ένα τραγούδι δοξαστικό για τη φύση και την θεραπευτική δύναμή της στην ανθρώπινη ψυχή:

«Αφήστε με να σας φέρω τραγούδια από το δάσος / για να σας κάνω να νιώσετε πολύ καλύτερα από ό, τι θα μπορούσατε να ξέρετε/ διώξτε την σκόνη από πάνω σας / να σας δείξω πώς μεγαλώνει ο κήπος / αφήστε με να σας φέρω αγάπη από τους αγρούς / κόκκινες παπαρούνες και τριαντάφυλλα γεμάτα καλοκαιρινή βροχή / για να θεραπεύσει την πληγή και τον πόνο, που απειλεί ξανά και ξανά».

Τραγούδια - επιλογές όχι εύκολες, που όμως το κοινό, κοινό ψαγμένο είναι η αλήθεια, όχι απλά κατάλαβε αλλά λάτρεψε, και χάρισε στο συγκρότημα 11 χρυσά και 5 πλατινένια άλμπουμ.

Ένα τέτοιο κοινό ήταν και στη συναυλία. Ευγενικό, ψαγμένο, δοτικό, πολιτισμένο.

Και έκπληξη: Δεν ήμασταν όλοι middle aged! Ήταν εκεί και πολλά νέα παιδιά, που έδειχναν να ενθουσιάζονται με το συγκρότημα. Μέσα από τους πατεράδες, τις μανάδες, τους θείους, η νέα γενιά ανακάλυψε έναν θησαυρό. Γιατί οι Jethro Tull είναι κάτι σαν το Ιερό Δισκοπότηρο της ροκ!