Η Κάλλας της Μόνικα Μπελούτσι στο Ηρώδειο
Γράφει ο Μάρκος Δαμασιώτης
Φωτογραφία: Μάρκος Δαμασιώτης
«Έγραψα κατά κάποιο τρόπο τα απομνημονεύματά μου. Βρίσκονται στη μουσική που έχω ερμηνεύσει – τη μόνη γλώσσα που ξέρω σε βάθος. Αυτός είναι εξάλλου ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορώ να μιλήσω για την τέχνη μου και για 'μένα. Κι οι ηχογραφήσεις μου, όποια αξία μπορούν να έχουν, αποτυπώνουν την ιστορία μου».
Έτσι έκλεινε η Μαρία Κάλλας την υπαγόρευση των αναμνήσεών της το 1977 στον φίλο της, Στέλιο Γαλατόπουλο, λίγο πριν αναχωρήσει από τον προσωρινό σταθμό της στα εγκόσμια για το πραγματικό σπίτι της στους Ουρανούς.
«Αν θέλετε», μας λέει «να με ανασυνθέστε ακούστε με ως Νόρμα, Μήδεια, Βιολέττα της Τραβιάτα, Αϊντα, Τόσκα, Τουραντό, Μπάτερφλαϊ. Κάθε φορά, σε κάθε μία από αυτές τις συγκλονιστικές ερμηνείες, βρίσκεται κι ένα κομμάτι μου. Υπήρξα όλα αυτά που νιώθετε, όταν με ακούτε να τραγουδώ: Δυνατή, Αποφασισμένη, Ευάλωτη, Ερωτευμένη, Προδομένη, Ξένη!».
Έτσι, όπως το ήθελε εκείνη, την γνώρισε και ο Τομ Βολφ, Γάλλος συγγραφέας, σκηνοθέτης και φωτογράφος, που δεν ήταν λάτρης της όπερας. Μόλις το 2012 την άκουσε τυχαία, στο διαδίκτυο, να τραγουδά Ντονιτσέτι. Όπως λέει ο ίδιος μαγεύτηκε με έναν τελείως περίεργο για εκείνον τρόπο. Προσπαθώντας να καταλάβει γιατί ένιωσε έτσι, έβαλε σκοπό της ζωής του να μάθει ποια ήταν η Μαρία, η γυναίκα πίσω από την Κάλλας. Κι έτσι μέσα σε μια πενταετία, συγκέντρωσε 350 ανέκδοτες επιστολές της από το 1946 έως το 1977, οι οποίες και εκδόθηκαν σε βιβλίο, με τον τίτλο «Μαρία Κάλλας: γράμματα και αναμνήσεις».
Μπορεί η ίδια να μην πρόλαβε να γράψει τα απομνημονεύματά της, όμως εκεί υπάρχει η εξιστόρηση της ζωής της Κάλλας από την Μαρία – όλες οι επιστολές υπογράφονται με το μικρό της όνομα, όλες όμως αφορούν σε επιλογές, δυσκολίες, θριάμβους, πολεμικές, που έφεραν την βαριά σφραγίδα Κάλλας.
Το βιβλίο ήταν η βάση για ένα άκρως συγκινητικό ντοκιμαντέρ το 2017, σε σκηνοθεσία Τομ Βολφ, με τον τίτλο «Maria by Callas», ενώ το 2020 ο σκηνοθέτης προσκαλεί την υπέρλαμπρη Μόνικα Μπελούτσι στο Παρίσι, για να ενδυθεί την Μαρία Κάλλας στη σκηνή. μέσα από χαρακτηριστικές επιστολές της, που σηματοδοτούν την καριέρα της αλλά και την προσωπική της ζωή.
H Μπελούτσι, η πιο αγαπημένη ηθοποιός του Τορνατόρε, η οποία δεν έχει παίξει έως τότε στο θέατρο (μάλιστα έχει δηλώσει ότι έχει φοβία σκηνής) δεν είναι δυνατόν να μην αποδεχτεί την τεράστια αυτή καλλιτεχνική πρόκληση, και η παράσταση «Maria Callas: Lettres et Memoires» θριαμβεύει στο Παρίσι.
Αυτήν την συγκλονιστική παράσταση είδαμε κι εμείς στο Ηρώδειο 21-23/9/2021. Στο ίδιο χώρο που η Κάλλας στις 5 Αυγούστου του 1957 με την Ορχήστρα του Φεστιβάλ Αθηνών, υπό την διεύθυνση του Antonino Votto, στην πλήρη δόξα της συγκλόνισε το ελληνικό κοινό με το τραγούδι της σε ένα ιστορικό ρεσιτάλ.
Υπό το βάρος αυτής της παρουσίας και αυτού του χώρου η Μόνικα Μπελούτσι λιτή, εσωτερική, ποιητική, αγέρωχη, εύθραυστη και πανέμορφη δεν μιμήθηκε την ιερή Κάλλας, αλλά έγινε το ιερό μέσο μεταφοράς της αύρας της. Με απαράμιλλη τέχνη και τεχνική, σκηνοθετημένη εξαιρετικά, ζωγράφισε στην σκηνή το αποτύπωμα μιας ζωής μοναδικής.
Τα παιδικά χρόνια της Κάλλας, η δύσκολη σχέση της με την μητέρα της, η ασκητική της αφοσίωση στο τραγούδι και οι δυσκολίες της κατοχής. Ο πόλεμος που της έγινε στην Ελλάδα, ο μετέπειτα θρίαμβος στην Ιταλία κι ο γάμος της με τον Μενεγκίνι. Η πλήρης και απόλυτη καταξίωση και κυριαρχία της σε όλες τις λυρικές σκηνές του κόσμου. Η ανθρωποφαγία των μέσων. Το δύσκολο διαζύγιό της και ο απόλυτος έρωτά της με τον Ωνάση. Η προδοσία και ο θάνατός του αλλά και το δικό της τέλος, όλα αποδόθηκαν με απίστευτο μέτρο και βραδυφλεγή κλιμάκωση.
Με την περίφημη μεσογειακή ομορφιά της, την σκηνική της αγωγή, το υπέροχο στυλιζάρισμα του σώματός της, την ορθοφωνία της, τον συγκλονιστικό τρόπο που πρόφερε το όνομα "Μαρία", χρωματισμένο σε κάθε στιγμή από το χρώμα της ψυχής της Κάλλας σε κάθε φάση της ζωής της, - με δύναμη και υπεροψία νεότητας στις αρχές, σοφία και κούραση στο τέλος, η Μόνικα Μπελούτσι έπαιξε και ταυτόχρονα απέτισε φόρο τιμής στον απόλυτο Μύθο και Άβατο της Τέχνης, την Μαρία Κάλλας!
Τα σπαράγματα της ψυχής της τα συνόδευε με την μόνη γλώσσα που πραγματικά μίλησε η Κάλλας, τη μουσική, η Καμεράτα-Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής, υπό την διεύθυνση του κορυφαίου Έλληνα μαέστρου, Γιώργου Πέτρου.
Άκρως μυσταγωγικό το γεγονός ότι επί σκηνής βρισκόταν το αυθεντικό πιάνο της Μαρίας Κάλλας , δανεισμένο από το Ίδρυμα Ωνάση για τις για ανάγκες της παράστασης, σ' αυτό το πιάνο στηρίχτηκε η Μπελούτσι – Κάλλας, για να αντιμετωπίσει τις ύβρεις των κριτικών, σε ένα σπάνιο θεατρικά εικαστικό στιγμιότυπο. «Η στάση του σώματός της θα μας ακολουθεί πάντα, σαν μια σπουδή στο σπάραγμα της ανθρώπινης ψυχής», όπως έγραψε κι ο Παναγιώτης Φύτρας.
Η παράσταση που είδαμε ήταν μια προσευχή, μια ύψιστη θεατρική πράξη και ταυτόχρονα ένας εξαίσιος φόρος τιμής, στην μεγαλύτερη καλλιτέχνιδα από καταβολής κόσμου. Εξ' ου και ο θρίαμβος της Μπελούτσι αλλά και το αποθεωτικό χειροκρότημα στο τέλος που της έφερε δάκρυα στα μάτια.
Το χέρι στην καρδιά της, το "ευχαριστώ" της στην Μαρία Κάλλας, στο Ηρώδειο, στους Έλληνες.
Σχολιάστε