Aλίκη Βουγιουκλάκη - Μια τραγουδίστρια στο… σανίδι
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Το «Ποντικάκι» που έγινε «Εθνική Σταρ». Καμιά υπερβολή, ακόμα και μετά από 28 χρόνια που έφυγε από τη ζωή η Αλίκη Βουγιουκλάκη. Οι ταινίες της προβάλλονται σταθερά, οι νεότεροι μαθαίνουν για την Ελληνίδα σούπερ σταρ με το πονηρό χαμόγελο και τη φοβερή τσαχπινιά. Αλλά ακούν και τα τραγούδια της, πολλά μα πάρα πολλά τραγούδια και δεν μπαίνουμε καν στον κόπο να πούμε αν είναι τόσο καλή σαν τραγουδίστρια, όσο ήταν σαν ηθοποιός.
Δηλαδή εμείς περισσότερα ξέρουμε από τους μάστορες και μάλιστα τους πρωτοκλασάτους; Σημαντικότατοι Έλληνες συνθέτες και στιχουργοί, όπως οι Σταύρος Ξαρχάκος, Μίμης Πλέσσας, Μάνος Λοΐζος, Γιάννης Μαρκόπουλος, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Νίκος Γκάτσος, Θάνος Μικρούτσικος, Γιώργος Ζαμπέτας, Μίκης Θεοδωράκης, Δήμος Μούτσης, Νίκος Μαμαγκάκης, Σταμάτης Κραουνάκης, Λίνα Νικολακοπούλου, Γιώργος Χατζηνάσιος, Γιώργος Κατσαρός, Γιάννης Ξανθούλης, Μάνος Ελευθερίου κ.ά. με κορωνίδα τον Μάνο Χατζιδάκι, έντυσαν μουσικά και στιχουργικά τα κινηματογραφικά και θεατρικά της έργα και όχι μόνο.
Σε αυτό το αφιέρωμά μας θα ασχοληθούμε με αυτήν την καλλιτεχνική πλευρά της Αλίκης-Σταματίνας Βουγιουκλάκη, εξάλλου όλη η ζωή της έχει καταγραφεί και αναδημοσιευθεί ουκ ολίγες φορές. Και πόσο καλύτερα να ξεκινούσε η καριέρα της στο τραγούδι, όταν το 1959 είναι εκείνη που παίρνει τον πρώτο χρυσό δίσκο στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού. «Το ξύλο βγήκε απ' τον Παράδεισο» η φοβερή ταινία, το «Γκρίζο γατί (Νιάου βρε γατούλα)» αλλά και το «Έχω ένα μυστικό» τα τραγούδια στο 45άρι δισκάκι που πούλησε 75.000 κομμάτια.
Αλλά αυτά είναι επίσης γνωστά. Η Αλίκη έχει τραγουδήσει και εκτός ταινιών, υπάρχουν και καταγραφές που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές ή έχουν κάποια ιστορία πίσω τους. Όπως η «Περιπέτεια στη Νότια Καρολίνα» φυσικά του Μάνου Χατζιδάκι. Η καταγραφή είναι του 1959 και κυκλοφόρησε αμέσως μετά το 45άρι που αναφέραμε παραπάνω. Η «Καρολίνα» δεν περπάτησε, ούτε μπήκε ποτέ σε κάποια ταινία. Όμως το 1962 κυκλοφόρησαν σε LP 45άρι όλα μαζί τα προαναφερόμενα και συμπεριλήφθηκε και το «Ρίκο ρίκο ρίκοκο» του Τάκη Μωράκη από τη «Μουσίτσα». Σύμφωνα με το βιβλίο του Κώστα Μπαλαχούτη, «Τα μαγικά 45άρια», το συγκεκριμένο πούλησε τότε 300.000 κομμάτια.
Θα μείνουμε στον Μάνο Χατζιδάκι και τη συνεργασία του με τις ταινίες της Αλίκης αλλά και την ίδια. Όπως είχε εκμυστηρευθεί η Αλίκη Βουγιουκλάκη, τα τραγούδια της «Μανταλένας» ηχογραφήθηκαν δοκιμαστικά από το Μάνο Χατζιδάκι με τη φωνή της Νανάς Μούσχουρη και έτσι στάλθηκαν στην Αντίπαρο, όπου πραγματοποιούνταν τα γυρίσματα. Το «Μες σ' Αυτή τη βάρκα» αποτέλεσε παράλληλα και το κύριο μουσικό θέμα της ταινίας. Ο Μάνος όμως πέντε χρόνια αργότερα, επιλέγει να συμπεριλάβει τη μελωδία του τραγουδιού στον πιο εμβληματικό δίσκο του, το «Χαμόγελο Της Τζοκόντα» και να τη συστήσει εκ νέου με τον τίτλο «Η Παρθένα Της Γειτονιάς Μου».
Με τον Μάνο Λοΐζο συνεργάστηκαν στην ταινία «Η Αλίκη Δικτάτωρ» το 1972 και, εν μέσω της δικτατορίας, ο τίτλος του έργου μόνο τυχαίος δεν ήταν, καθώς το σενάριο περιείχε αρκετές νύξεις κατά των Συνταγματαρχών. Η ταινία εγκρίθηκε μόνο και μόνο εξαιτίας της… λατρείας που είχε στην Αλίκη κόρη υψηλόβαθμου στελέχους της Χούντας, οι καίριες όμως σκηνές της είχαν λογοκριθεί. Το «Πόσο Σ' Αγαπώ» αποτελεί μεν ένα καθαρά ερωτικό τραγούδι με τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, αλλά «παίζει» δε έντονα με τη λέξη «κόκκινο». Το τραγούδι αυτό γνώρισε πολλές επανεκτελέσεις, κυρίαρχη της Δήμητρας Γαλάνη αλλά και της Χαρούλας Αλεξίου, η οποία αφιέρωσε το τραγούδι αυτό στον συνθέτη, σε όσες συναυλίες δόθηκαν προς τιμήν του.
Το θεατρικό soundtrack "Η δασκάλα η βροχή" κυκλοφόρησε το 1978 και αποτελεί μία από τις πρώτες δουλειές του Βασίλη Δημητρίου για το θέατρο. Ταυτόχρονα είναι κι ένας πολύ ενδιαφέρων παιδικός δίσκος, που έχει το πρόσθετο προσόν ότι διαθέτει στίχους γραμμένους από τον μεγάλο στιχουργό Μάνο Ελευθερίου. Το κύριο βάρος της ερμηνευτικής ευθύνης φέρει η Αλίκη Βουγιουκλάκη, που εκείνη την εποχή - διανύοντας πλέον τη δεύτερη φάση της καριέρας της - γνώριζε μεγάλη επιτυχία στο θεατρικό σανίδι, έχοντας προ πολλού εγκαταλείψει τον προνομιακό της χώρο, δηλαδή τη μεγάλη οθόνη. Δίπλα της ο ηθοποιός Δάνης Κατρανίδης στο ρόλο του αφηγητή.
Τα γυρίσματα για την ταινία «Μοντέρνα Σταχτοπούτα» του Αλέκου Σακελλάριου έλαβαν χώρα στη Ρώμη το 1964 και αποτέλεσαν αφορμή, ώστε το πρωταγωνιστικό δίδυμο της Αλίκης Βουγιουκλάκη και του Δημήτρη Παπαμιχαήλ να έρθουν ακόμη πιο κοντά. Μετά την ολοκλήρωση της ταινίας, ανακοίνωσαν το γάμο τους. Τα τραγούδια του έργου επιμελήθηκε συνθετικά ο κορυφαίος Σταύρος Ξαρχάκος, σε στίχους του Αλέκου Σακελλάριου. Για το αφιέρωμα επιλέγουμε το «Γύρνα με στα περασμένα».
Από τα περίεργα ή ευφάνταστα, είναι το τραγούδι «Δεσποινάκι», των Χατζιδάκι και Γκάτσου στο άλμπουμ «Επιστροφή» του 1970. Ο δίσκος ονομάστηκε έτσι, γιατί σηματοδότησε την πραγματική επιστροφή του Χατζιδάκι από την Αμερική, αφού τον έπεισε ο φίλος του, Νίκος Γκάτσος, με τα τραγούδια που του έστελνε. Την ενορχήστρωση είχε αναλάβει ο ανερχόμενος τότε Δήμος Μούτσης, ευνοούμενος του Γκάτσου την εποχή εκείνη. Το άλμπουμ αυτό περιείχε «διαμάντια», από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και την νέα τότε Δήμητρα Γαλάνη, όπως τα «Μίλησέ μου» και το «Η πίκρα σήμερα». Το «Δεσποινάκι», λοιπόν, λόγω της Αλίκης (προφανώς), που συνόδευσε σε ντουέτο τον Μπιθικώτση (ακόμα μια φορά), έγινε… Αλικάκι στους στίχους αλλά ουδέποτε άλλαξε τίτλο. Ένα τραγούδι που δεν ακούστηκε ποτέ σε ταινία.
Στην ταινία «Το κορίτσι του Λούνα Παρκ» τη μουσική έγραψε ο Γιώργος Ζαμπέτας και τους στίχους των τραγουδιών ο ποιητής Δημήτρης Χριστοδούλου. Με τον Ζαμπέτα η Αλίκη ερμήνευσε μεγάλες επιτυχίες, όπως την «Κυριακή» αλλά κυρίως το «Σήκω χόρεψε συρτάκι». Κι όμως δεν τον άκουσε στην ταινία αυτή, όταν της έδωσε να ερμηνεύσει το «Σταλιά σταλιά», αντίθετα θύμωσε, γιατί δεν της άρεσαν οι στίχοι. Ο τσακωμός τους έσπρωξε το τραγούδι αυτό στη Μαρινέλλα, με τη γνωστή διαχρονική επιτυχία. Από το «Κορίτσι του Λούνα Παρκ» επιλέγουμε το «Αγάπη μου, αγάπη μου» με ερμηνεία της Αλίκης μέσα από την ταινία, τραγούδι που δισκογραφήθηκε με τη φωνή της Βίκυς Μοσχολιού.
Το γεγονός πως όλοι οι μεγάλοι συνθέτες επέλεγαν Βουγιουκλάκη κάποια στιγμή, για να ερμηνεύσει τραγούδια τους είναι ιστορικά αναμφισβήτητο. Το ίδιο συμβαίνει στον «Προδομένο λαό» του Μίκη Θεοδωράκη, σε στίχους του Βαγγέλη Γκούφα, που κυκλοφορεί το Δεκέμβρη του 1974 από τη Minos, με τα τραγούδια από το θεατρικό έργο του Γιώργου Ρούσσου, «Μαντώ Μαυρογένους», που παιζόταν την περίοδο 1974-75 στο θέατρο «Αλίκη». Στο άλμπουμ αυτό η Αλίκη Βουγιουκλάκη ερμηνεύει το «Της βροχής νερό».
Στην ταινία «Η αρχόντισσα κι ο αλήτης», ο Νίκος Μαμαγκάκης έγραψε μια σύνθεση αλλά ο Ντίνος Δημόπουλος έγραψε… δυο τραγούδια. Η ίδια σύνθεση λοιπόν συνοδεύει το «Να ζήσει η φτωχολογιά» που τραγουδάει ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ στην ταινία, ενώ συνοδεύει και το πιο γνωστό σε όλους «Στον ήλιο του μεσημεριού» που ο Παπαμιχαήλ κάνει ντουέτο με την Βουγιουκλάκη.
Γραμμένο από Σταμάτη Κραουνάκη και Λίνα Νικολακοπούλου το «Τραγούδι της Αλίκης» απόκτησε μια οντότητα. «Πριβέ» και αφιερωμένο τραγούδι, στον δίσκο τους του 1989 «Δεν έχω ιδέα». Με το δίδυμο είχε συνεργαστεί την ίδια χρονιά για την παράστασή της «Σίρλει Βάλενταϊν».
«Οι Έλληνες το νόστιμο το λένε και κουκλάκι,
πληρώσαμε και πρόστιμο
Αλίκη Βουγιουκλάκη
στην ιστορία φύσηξε καινούργιο αεράκι»,
έλεγε ο στίχος της Λίνας Νικολακοπούλου και οι ερμηνείες έπεφταν βροχή. Η αλήθεια είναι μάλλον ότι το πρόστιμο αφορά την ίδια και την ματαιοδοξία της. Αφορά στην αποτυχία που είχε σε σπουδαία θεατρικά, στην τηλεόραση, σε ότι είχε έναν άλλον αέρα εκτός αυτού που ο κόσμος την είχε γνωρίσει. Μουσίτσα, Ποντικάκι, Δόλωμα, κόρη, τρελή σύζυγο (πάντα νέα όμως). Κάποτε έπαιξε «Αντιγόνη» στην Επίδαυρο και οι κριτικοί την «σκίσανε» την επόμενη με το «Νιάου νιάου Αντιγονούλα».
Κι όμως, την πιο έξυπνη ατάκα την είχε πει ο «δικός της» άνθρωπος στη μουσική, ο Μάνος Χατζιδάκις:
«Η Αλίκη θα μας θυμίζει πάντα τα παιδικά μας χρόνια»!
Σχολιάστε