Αντώνης Καλογιάννης - «Ιστορίες Αγγέλων»
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Ο Αντώνης Καλογιάννης γεννήθηκε στην Καισαριανή στις 3 Αυγούστου του 1940 και ξεκίνησε να εργάζεται ως τσαγκάρης. Ωστόσο, η συνάντησή του με τον Μίκη Θεοδωράκη το 1966 υπήρξε καθοριστική, καθώς άλλαξε την πορεία της ζωής του και τον έβαλε στον χώρο της μουσικής. Ο Μίκης Θεοδωράκης τον "ανακάλυψε" τυχαία, όταν τον άκουσε μια μέρα να τραγουδά, ενώ περνούσε έξω από το τσαγκαράδικό του. Και όχι μόνο αυτό, του ζήτησε να τον ακολουθήσει στις 30 συναυλίες που θα έδινε στην τότε Σοβιετική Ένωση, στη θέση του Γιάννη Πουλόπουλου που ακύρωσε την τελευταία στιγμή.
Η πρώτη εμφάνιση γίνεται στη Σάλα Τσαϊκόφσκι, ενώ σε επόμενη συναυλία στη Σάλα Λένιγκραντ τού ζητά αυτόγραφο ο Αράμ Χατσατουριάν. Ο Αντώνης Καλογιάννης, μη ξέροντας ποιος είναι, του δίνει, αλλά μόλις τον πληροφορούν πως πρόκειται για το διάσημο συνθέτη, τον παρακαλεί και παίρνει ένα αυτόγραφο από 'κείνον, πάνω στο δίσκο με το «Χορό των σπαθιών».
Και... μόλις επιστρέφουν παρατάει το παπουτσάδικο, τον πιέζει αρκετά και η Μαρία Φαραντούρη γι' αυτό. Μαζί με όλο το συγκρότημα της περιοδείας εμφανίζεται στο κέντρο "Τζάκι".
Συζητώντας με τον Γιώργο Τσάμπρα (1996 Ζάπινγκ), ο Αντώνης Καλογιάννης θυμάται:
«Στην αρχή είχα αντιρρήσεις. Φοβόμουν ν' αφήσω πάλι τη δουλειά. Η Φαραντούρη μ' έπεισε τότε ότι δεν είμαι πια ένας τσαγκάρης, αλλά τραγουδιστής. Πραγματικά ξεκινάμε εκεί οι δυο και η Μαρίζα Κωχ. Από τις πρώτες μέρες γνωρίζω τον Βαγγέλη Γκούφα, τον Δημήτρη Χριστοδούλου.
Ο Χριστοδούλου έρχεται, με πιάνει από το σβέρκο και μου λέει ότι “είμαι ένας δεύτερος Μπιθικώτσης”. Αν σου βάλω ένα δίσκο από εκείνη την εποχή, είναι αλήθεια, δε θα με αναγνωρίσεις. Σε καθημερινή βάση είναι στο μαγαζί ο Δημήτρης ο Χορν και όλη η ηγεσία της Αριστεράς, της αντιπολίτευσης. Τότε ο Γιάννης ο Διδίλης με πάει στη ΛΥΡΑ του κ. Πατσιφά και ηχογραφώ δυο δικά του τραγούδια, καθώς και δυο τραγούδια του Ξαρχάκου σε δεύτερη εκτέλεση. Δεν ξέρω αν κυκλοφόρησαν ποτέ εδώ. Εγώ τα βρήκα, μετά από χρόνια, σ' ένα σούπερ μάρκετ στην Κοπεγχάγη. Όλα αυτά συμβαίνουν μέχρι την παραμονή της δικτατορίας…».
Κατά τη δικτατορία των συνταγματαρχών του 1967 φεύγει στο εξωτερικό με την Μαρία Φαραντούρη και, δημιουργώντας μια λαϊκή ορχήστρα, ξεκινούν συναυλίες με καθαρά πολιτικό χαρακτήρα, συμβάλλοντας έτσι στον αγώνα κατά της Χούντας. Το 1970 αποφυλακίζεται ο Μίκης Θεοδωράκης και, μαζί του, θα δώσουν περισσότερες από 500 συναυλίες σε Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία, κάνοντας γνωστή την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε τότε στη χώρα μας. Το 1972 ο Αντώνης Καλογιάννης επιστρέφει στην Ελλάδα και τραγουδά σε αρκετές μπουάτ στην Πλάκα. Αλλά και η χούντα τού κάνει τη ζωή δύσκολη…
Σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου από τα 1971 η πρώτη εκτέλεση των "Λαϊκών" με τη φωνή του Αντώνη Καλογιάννη και της Μαρίας Δημητριάδη, που στην Ελλάδα κυκλοφόρησαν το 1974 από την Polydor. Ο Μανώλης Μητσιάς επίσης τα ερμήνευσε το 1974.
Σε ποίηση του Μάνου Ελευθερίου το "Ήρθαν τα βάσανα νωρίς"...
Έχει συνεργαστεί με τους κορυφαίους Έλληνες συνθέτες, τους Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Ξαρχάκο, Δήμο Μούτση, Μίμη Πλέσσα, Σταύρο Κουγιουμτζή, Ηλία Ανδριόπουλο, Μάριο Τόκα κ.ά. αλλά και ποιητές στιχουργούς, τους Γιάννης Ρίτσο, Γιώργο Σεφέρη, Μανώλη Αναγνωστάκη, Τ. Λειβαδίτη, Δ. Χριστοδούλου, Λευτέρη Παπαδόπουλο κ.ά., ενώ έχει επίσης συνευρεθεί καλλιτεχνικά με τα μεγαλύτερα ονόματα του τραγουδιού.
Ο Δήμος Μούτσης είναι εκείνος που τον βοηθάει στην επανάκαμψή του στην Ελλάδα και στις μπουάτ το 1972, όταν και η χούντα τον ταλαιπωρεί. Συμμετέχει στον «Συνοικισμό Α», μαζί με τη Βίκυ Μοσχολιού, ξεκινώντας μια σειρά συμμετοχών σε δίσκους με σπουδαία ιστορική σημασία. Η συνέχεια το 1973 ήταν με το μοναδικό «Για μια σταγόνα αλάτι» των Πλέσσα και Χριστοδούλου, όπου μαζί με την Πετρή Σαλπέα μοιράζονται τις ερμηνείες. Το 1974 έχει να καταγράψει την «Κατάσταση Πολιορκίας» του Θεοδωράκη μαζί με την Μαρία Φαραντούρη, άλμπουμ που εμφανίστηκε στην Ελλάδα μετά το 1969 που πρωτοπαρουσιάστηκε στην Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο και το 1970 στην Ιταλία και τις Η.Π.Α. Η χρονιά έχει να επιδείξει τα περίφημα «Λιοτρόπια» του Γιώργου Γιαννουλάτου και του Πυθαγόρα, όπου συμμετέχει ο Καλογιάννης πάλι μαζί με την Πετρή Σαλπέα.
Ξεχωριστές στιγμές στην καριέρα του ήταν η ηχογράφηση του «Πνευματικού Εμβατηρίου» του Άγγελου Σικελιανού καθώς και του «Ήλιος και Χρόνος / Επιφάνεια Αβέρωφ» το 1975.
Η μεταπολίτευση τον βρίσκει πλέον ως έναν καταξιωμένο ερμηνευτή που συνεχίζει να παράγει. Κυκλοφορεί το άλμπουμ «Γράμματα από τη Γερμανία» των Θεοδωράκη και Φώντα Λάδη, στο οποίο ήταν να συμμετέχει από την αρχή που τον βρήκε ο Θεοδωράκης, κάτι που έγινε με 2 τραγούδια. Μαζί του και η Αφροδίτη Μάνου και ο Γιάννης Συρρής. Εξαιρετική στιγμή το «Βγήκ' η ζωή μας στο σφυρί», ένα τραγούδι που μέχρι σήμερα είναι επίκαιρο. Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '70 συνεργάζεται, με πολύ θετικό πρόσημο, με τους Αργύρη Κουνάδη και Βαγγέλη Γκούφα, καταγράφοντας σημαντικές επιτυχίες. Για τη συνεργασία του Καλογιάννη με τον Κουνάδη, υπάρχει σχετική αρθρογραφία μας στο www.mousikogramma.gr.
(https://www.mousikogramma.gr/afieromata/arthro/argyris_kounadis_to_taksidi-4494/).
Επίσης, κυκλοφορεί ένα δίσκο με το όνομά του, όπου καταγράφονται σημαντικές στιγμές της μέχρι τότε πορείας του, συμπεριλαμβανομένου και του περίφημου «Μοναξιά» του Ζορζ Μουστακί.
Η δεκαετία του '70 θα κλείσει με έναν εμβληματικό δίσκο για τον Αντώνη Καλογιάννη, του Ηλία Ανδριόπουλου και των Μάνου Ελευθερίου και Μιχάλη Μπουρμπούλη, το «Γράμματα στον Μακρυγιάννη και άλλα λαϊκά». Εκεί καταγράφηκαν διαμάντια της ελληνικής δισκογραφίας που θα ερμηνεύσει με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη, «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», «Χτυπώ την πόρτα του Θεού», «Αυτές οι ξένες αγκαλιές». Αντίστοιχα η δεκαετία του '80, ξεκίνησε με έναν επίσης εξαιρετικό δίσκο των Μίμη Πλέσσα – Δημήτρη Χριστοδούλου, τα «Τραγούδια της γειτονιάς».
Με τον επόμενο δίσκο του «Τα σημερινά», του 1981, ο Αντώνης Καλογιάννης, έκανε την στροφή του στο ερωτικό τραγούδι, όπου και καθιερώθηκε σε αυτό το είδος, καθ' όλη τη διάρκειά της, αλλά και την επόμενη, αυτή του '90. Με τα χρυσά (50.000 πωλήσεις) «Σημερινά», του Σπύρου Παπαβασιλείου και του Λάκη Τεάζη, ο Καλογιάννης άνοιξε την πιο εμπορική δεκαετία της καριέρας του με μια μεγάλη επιτυχία, το «Όμορφή μου Κατερίνα», που το ακολούθησαν, τα επόμενα χρόνια, κι άλλα αντίστοιχα επιτυχημένα τραγούδια αφιερωμένα σε γυναίκες.
Την επόμενη τριετία ακολούθησαν τρεις, διαφορετικού μεταξύ τους ύφους, δουλειές του, η συμμετοχή του στον δίσκο του Σταύρου Κουγιουμτζή «Μικραίνει ο κόσμος» (1982), όπου ερμήνευσε το, εξαιρετικό, ομότιτλο, τα τραγούδια του Δημήτρη Λάγιου και του Φώντα Λάδη, που ερμήνευσε στον κοινό τους δίσκο «Εδώ που γεννηθήκαμε» (1983) και η συμμετοχή του, μαζί με τον Δημήτρη Μητροπάνο, τον Δημήτρη Κοντολάζο, την Κατερίνα Στανίση, την Ελπίδα κ.ά., στον δίσκο του Τάκη Μουσαφίρη, «Ακόμα μια μέρα»(1984). Συνέχισε με τα «Μικρά ερωτικά» του Μάριου Τόκα.
Αυτή η συνεργασία του Αντώνη Καλογιάννη με τον Μάριο Τόκα, και μάλιστα με χρυσό δίσκο, επισφραγίστηκε με δυο πολύ μεγάλες επιτυχίες, σε στίχους του Σαράντη Αλιβιζάτου, κι ένα συγκινητικό ερωτικό τραγούδι, σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου. Πρόκειται για τα «Αννούλα του χιονιά», «Σ' αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη» και «Δεν κλαίω» σε στίχους Γιάννη Ρίτσου.
Το αποκορύφωμα της ερωτικής ερμηνευτικής πλευράς του Καλογιάννη βρίσκεται στα μέσα στης δεκαετίας το 1985, με το δίσκο «Και που λες Ευτυχία», σε μουσική του Αλέξη Παπαδημητρίου και του Τάκη Μουσαφίρη, όπου με το ομότιτλο τραγούδι (σε μουσική του Αλέξη Παπαδημητρίου και στίχους Ρόνη Σοφού) έκανε και τον τελευταίο χρυσό (50.000 πωλήσεις) προσωπικό δίσκο της καριέρας του.
Μαζί με τη μεγάλη επιτυχία της «Ευτυχίας», ακούστηκε και το πανέμορφο «Μου 'χες τάξει Άννα», σε μουσική του Κώστα Χατζή, όπου το ερμήνευσε σε ντουέτο με τη Μαρινέλλα. Η δεκαετία του '80 ολοκληρώθηκε με τις προσωπικές δουλειές του «Χωρίς συνθήματα» (1986), «Ό,τι αγάπησα»(1987) και «Τι ώρα να 'ναι»(1989).
Το 1989, επίσης, συμμετείχε, μαζί με τον Γιάννη Πάριο κι άλλους τραγουδιστές, στο δίσκο του Ηλία Ανδριόπουλου, «Τα λόγια της αγάπης».
Η δεκαετία του '90 άνοιξε με τα «Επικίνδυνα παιχνίδια» (1990) του Αλέξη Παπαδημητρίου και της Εύης Δρούτσα, για να συνεχιστεί την επόμενη χρονιά με το δίσκο του «Σε ανύποπτο χρόνο», σε ενορχήστρωση του Γιάννη Κ. Ιωάννου, όπου, ανάμεσα στ' άλλα τραγούδησε τις «Μοίρες» του Κραουνάκη και της Λίνας Νικολακοπούλου, καθώς και το «Ίσως φταίνε τα φεγγάρια» του Νότη Μαυρουδή και του Τάσου Σαμαρτζή. Το 1992 τραγούδησε, σε μουσική Αλέξη Παπαδημητρίου, στο σίριαλ «Το 13ο κιβώτιο», ενώ το 1993 κυκλοφόρησε το δίσκο «Αντίθετη πορεία», με τραγούδια του Βαγγέλη Κορακάκη, του Θοδωρή Παπαδόπουλου κ.ά.
Η τελευταία προσωπική δισκογραφική εμφάνισή του πραγματοποιήθηκε προς τα τέλη της και, συγκεκριμένα, το 1997, με το δίσκο του «Ιστορίες αγγέλων», σε μουσική του Γιάννη Δημητρά. Σε αυτόν τον δίσκο συμπεριέλαβε και το ποίημα του Μενέλαου Λουντέμη, «Οι κερασιές θ' ανθίσουν και φέτος», μελοποιημένο από την Αναστασία Παπαδημητρίου.
Έκτοτε, θα ξανακουστεί μόνο σε δυο τραγούδια, από τη συμμετοχή του στον επιτυχημένο (χρυσός των 25.000 πωλήσεων) live δίσκο – αφιέρωμα στον Γρηγόρη Μπιθικώτση, «Για τον Γρηγόρη» το 2002.
Τελευταία δισκογραφική δουλειά του ήταν το 2005, μία πολυσυλλεκτική διπλή έκδοση από τον ίδιο τον καλλιτέχνη με επιτυχίες, από το «Άνοιξε το παράθυρο», την «Αννούλα του χιονιά» και το «Και που λες Ευτυχία», μέχρι τα «Do you like the Greece» και «Όρτσα τα πανιά», αλλά και γνωστές διασκευές όπως τα «Χόρεψέ με» και «Μοναξιά».
Το 2007 κυκλοφόρησε η κασετίνα «Κράτησα τη ζωή μου ταξιδεύοντας – 40 χρόνια Αντώνης Καλογιάννης» από τη UNIVERSAL, όπου ανθολογούνται τα σπουδαιότερα και σημαντικότερα τραγούδια που είπε ο Καλογιάννης καθ' όλη την μουσική του πορεία.
«Σκέφτομαι ότι είναι πολύ άδικο που έφυγε πρώτος και με άφησε πίσω του να ζω με τις ωραίες μας αναμνήσεις, γεμάτες μουσική και αγάπη», δήλωσε ο επίσης αείμνηστος πλέον Μίκης Θεοδωράκης σε συλλυπητήριο μήνυμα για τον θάνατο του Αντώνη Καλογιάννη.
"Με τον Αντώνη Καλογιάννη συνδέθηκα στενά. Σημάδεψε κυριολεκτικά το έργο μου δίνοντας πραγματικά μοναδικές ερμηνείες σε έργα όπως τα «Επιφάνια Αβέρωφ», το «Πνευματικό Εμβατήριο», η «Κατάσταση Πολιορκίας», ο «Ήλιος και Χρόνος», τα «Τραγούδια του Ανδρέα», τα «12 Λαϊκά», η «Νύχτα Θανάτου», τα «Γράμματα απ' την Γερμανία» και σε τόσα άλλα τραγούδια... Εκτός όμως από την πανέμορφη φωνή του που με συγκινούσε αφάνταστα, ταίριαζαν πολύ και οι χαρακτήρες μας. Ήμασταν φίλοι! Σκέφτομαι ότι είναι πολύ άδικο που έφυγε πρώτος και με άφησε πίσω του να ζω με τις ωραίες μας αναμνήσεις, γεμάτες μουσική και αγάπη".
Σε μια προσωπική του συνέντευξη στην Έλενα Κατρίτση στην εκπομπή "Προσωπικά", ο Αντώνης Καλογιάννης είχε μιλήσει για την προσωπική του ζωή, πέρα από την καλλιτεχνική του πορεία. Μεταξύ άλλων, είχε αναφερθεί στη γυναίκα της ζωής του, την Ελένη, καθώς και στην ξαφνική απώλεια του γιου του το 2007 και το πώς τον καθόρισε ο χαμός του. Όσο για τους φόβους του, είχε πει ότι ο μεγαλύτερος είναι ο θάνατος, αναφέροντας χαρακτηριστικά:
"Είμαι άνθρωπος. Δεν πιστεύω ότι μπορώ να συμμαχήσω μαζί του. Δε μπορώ να βρω αρμονική σχέση με το θάνατο. Με μισεί και τον μισώ. Γιατί θα μου στερήσει τον ήλιο, τη θάλασσα, τα βουνά, τις ωραίες γυναίκες να τις βλέπω, τους φίλους μου, το καφενείο, τον καβγά. Πώς να στο πω; Δεν τον πάω, δεν τον γουστάρω".
Έφυγε από κοντά μας στις 11 Φεβρουαρίου 2021, στα 81 του χρόνια. Στην τελευταία πράξη τον συνόδευε το «Κράτησα τη ζωή μου» του Γιώργου Σεφέρη, που είχε ερμηνεύσει και ο ίδιος.
Σχολιάστε