Αργύρης Κουνάδης - Το ταξίδι... - αφιερώματα

Αργύρης Κουνάδης - Το ταξίδι...

22/11/2021
Σχολιάστε

Γράφει ο Κώστας Προβατάς

O Αργύρης Κουνάδης γεννήθηκε στη Κωνσταντινούπολη τον Φεβρουάριο του 1924. Ερχόμενος στην Αθήνα σπούδασε πιάνο με τους Δ. Μαρή και Σ. Φαραντάτο στο Ωδείο Αθηνών. Μαθήτευσε κοντά στον Γιάννη Α. Παπαϊωάννου στο Ελληνικό Ωδείο από τον οποίο πήρε μαθήματα θεωρητικών και σύνθεσης.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής δραστηριοποιήθηκε στην ΕΠΟΝ και το 1943 έγραψε τον πρώτο ύμνο της οργάνωσης, σε στίχους Γιώργου Τσαπόγα. Συνελήφθη για τη δράση του και κλείστηκε στις φυλακές της Καλλιθέας. Εκεί, για καλή του τύχη, ήταν διοικητής ένας Ιταλός μουσικός, που, μόλις έμαθε ότι ο Κουνάδης είναι μουσικός, φρόντισε να τον απελευθερώσει κρυφά, τρεις μέρες μετά τη σύλληψή του.

Στη συνέχεια έλαβε υποτροφία από το Ι.Κ.Υ. (1958), και συνέχισε τις σπουδές του στη πόλη Φράιμπουργκ της Γερμανίας απ' όπου πήρε πτυχίο διευθυντού ορχήστρας.

Από το 1951 συνεργάστηκε με το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλούς Μάνου, μαζί με τον Μ. Χατζιδάκι και τον Μ. Θεοδωράκη.

Το Ελληνικό Χορόδραμα, ήταν καλλιτεχνικό και μη κερδοσκοπικό σωματείο, που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1951, με σκοπό τη χρησιμοποίηση των χορογραφικών μουσικών και ενδυματολογικών στοιχείων της ελληνικής παράδοσης, για τη δημιουργία χαρακτηριστικής και πρωτοπόρου ελληνικής θεατρικής τέχνης και προβολή της Ελλάδας μέσω της τέχνης αυτής.

«Αρχόντισσα» του Βασίλη Τσιτσάνη (διασκευασμένο για δύο πιάνα). Παίζουν Μάνος Χατζιδάκις και Αργύρης Κουνάδης.

Ο Αργύρης Κουνάδης ήταν από τους πρώτους συνθέτες που έδειξε ενδιαφέρον για το ρεμπέτικο τραγούδι, που επηρέασε τα πρώτα του έργα. Το ρεμπέτικο μαζί με τη μουσική των Μπάρτοκ και Στραβίνσκι επηρέασαν βαθειά τα πρώτα έργα του, της περιόδου 1949 – 1957, τα περισσότερα από τα οποία, αργότερα αποκήρυξε. Το 1961 έλαβε μέρος στον Διεθνή διαγωνισμό της Εταιρείας Σύγχρονης Μουσικής στη Κολωνία με επιτυχία.

Ωστόσο, κοιτάζοντας το έργο που άφησε στην ελληνική δισκογραφία πέραν του κλασσικού ρεπερτορίου του και των ανάλογων σπουδών αλλά και ταλέντων που είχε, θα βρούμε ερμηνείες σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών, δια χειρός του συνθέτη.

Ο Πέτρος Αναγνωστάκης το 1959 ηχογράφησε συνθέσεις του Αργύρη Κουνάδη σε ένα 45άρι, με το μπολερό «Η κορώνα» και β' φωνή τη Ρίας Κούρτη. Η άλλη πλευρά είχε το ζεϊμπέκικο «Μαύρη πέτρα», ενώ και τα δυο τραγούδια ήταν σε στίχους Γιάννη Ιωαννίδη. Το δισκάκι αυτό κατατάσσεται στα «συλλεκτικά», έχοντας περάσει και από δικαστικές αίθουσες, ενώ ο στιχουργός Γιάννης Ιωαννίδης έχει υπάρξει και σεναριογράφος ελληνικών ταινιών.

Η δεκαετία του '70 όμως είναι η πλέον παραγωγική δισκογραφικά για τον Αργύρη Κουνάδη. Το 1973, με συνοδοιπόρο-στιχουργό τον υπέροχο Βαγγέλη Γκούφα, συνυπογράφουν το εμβληματικό άλμπουμ «Δεν περισσεύει υπομονή», με ερμηνεύτρια τη Σωτηρία Μπέλλου, ενώ κάνει την πρώτη της δισκογραφική εμφάνιση στις '33 η Ελένη Βιτάλη. Μέχρι τότε είχε εγγράψει με τον πατέρα της, Τάκη Λαβίδα, σε 45άρια, χρησιμοποιώντας το πατρικό της όνομα. Επίσης συμμετείχε και ο Σταύρος Πασπαράκης.

Το άλμπουμ λογοκρίθηκε, όχι όμως για τους συνήθεις λόγους των στίχων. Η αιτιολόγηση, σύμφωνα με τον ίδιο τον Κουνάδη, αφορούσε τη Σωτηρία Μπέλλου που ήταν «σεσημασμένη αριστερή» στο καθεστώς. Κι όμως, η άλλη κυρία του δίσκου, η Ελένη Βιτάλη, θα ερμήνευε ένα τραγούδι πέρα για πέρα επαναστατικό, όπως το «Άι γαρούφαλλό μου» ή «Εις μνημόσυνον». Το τραγούδι αυτό ήταν μια παλιά μελωδία του ισπανικού εμφυλίου, από τη μεριά φυσικά των επαναστατών. Οι στίχοι του ήταν ξεκάθαροι, αλλά η λογοκρισία εστίασε ότι συνθέτης εμφανιζόταν ο Κουνάδης. Κι έτσι έμεινε.

Το 1974 ήταν η χρονιά του «Ρόδα είναι και γυρίζει», με στίχους του δημοσιογράφου Γιώργου Καλαμαριώτη και ερμηνευτές τον Γρηγόρη Ψαριανό, που ερχόταν από τον «Μεγάλο Ερωτικό» του Μάνου Χατζιδάκι, τη Ρένα Κουμιώτη που επίσης ερχόταν δυναμικά από τον φοβερό και τρομερό «Δρόμο» των Πλέσσα και Παπαδόπουλου, αλλά και ξανά την Ελένη Βιτάλη σε δυο τραγούδια.

Η Ρένα Κουμιώτη, σε πρώτη εκτέλεση, ερμηνεύει το «Τι θέλεις γέρο», ένα τραγούδι που την επόμενη χρονιά θα ερμηνεύσει με μεγάλη επιτυχία στον πρώτο προσωπικό του δίσκο και ο Αντώνης Καλογιάννης.

Το 1975 ο συνθέτης παρουσίασε δύο δουλειές του, η μία ήταν οι «Παραλογές» με την Ελένη Βιτάλη, τον Κώστα Καμένο, τη Στέλλα Γαδέδη και την Έλενα Κωστή, σε στίχους του Βαγγέλη Γκούφα. Το τραγούδι που ξεχώρισε κι έγινε μεγάλη εμπορική επιτυχία ήταν η «Φρεγάδα», πιο πολύ βέβαια στη δεύτερη εκτέλεσή του από τον Αντώνη Καλογιάννη, παρόλο που η ερμηνεία του Καμένου στο τραγούδι αυτό παραμένει επιβλητική. Με τον Γιώργο Καλαμαριώτη και πάλι γράφουν μαζί, αυτή τη φορά για την Λιλάντα Λυκιαρδοπούλου «Το ταξίδι», ένα άλμπουμ που συμμετέχουν η Λήδα Χαλκιαδάκη (ως Λήδα, προερχόμενη από το ντουέτο Λήδα & Σπύρος (Βλασσόπουλος) που είχε μια ουσιαστική όσο και επιτυχημένη παρουσία την περίοδο 1972-74) με τρία τραγούδια, αλλά και ο Αντώνης Καλογιάννης με άλλα τόσα.

Οι στίχοι του Καλαμαριώτη αποτέλεσαν μια ιστορική αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν, με αιχμηρές πολιτικές αναφορές στα σκοτεινά χρόνια της γερμανικής κατοχής, στον αγώνα των ανταρτών, στον εμφύλιο, αλλά και στη μισαλλόδοξη μετεμφυλιακή Ελλάδα των εξοριών και των διώξεων. Δεν ξενίζουν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή οι φορτισμένοι αυτοί στίχοι, αφού βρισκόμαστε ακόμη βαθειά στην πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο, με την κυριαρχία του πολιτικού τραγουδιού. Και παρόλο που ο συνθέτης σε πολλά τραγούδια του ήταν υποχρεωμένος να καταφύγει σε μια δυναμική και ρυθμική (σχεδόν εμβατηριακή) μελοποιητική γραμμή, κατάφερε να ενσωματώσει και άφθονα λυρικά και μελωδικά στοιχεία, δίνοντάς μας έτσι μερικές υπέροχες στιγμές. Η Κα Λήδα Χαλκιαδάκη μάς τόνισε την αγάπη της για ένα τέτοιο τραγούδι, «Τον φίλο μου τον λέγανε Χριστό», που ερμήνευσε στο άλμπουμ αυτό με τα λόγια:

«Μικρό αριστούργημα. Δύο κιθάρες, Μαυρουδής - Μπουντούνης και φωνή, ηχογραφήσαμε όλοι μαζί χωρίς playback για να είναι φυσικός ο ήχος»

...και φυσικά το παραθέτουμε με την εκτίμησή μας.

Ο Αντώνης Καλογιάννης είναι ο κύριος τραγουδιστής των δύο επόμενων δίσκων του συνθέτη, σε δυο συνεχόμενες χρονιές. Το 1976 στο «Εν Αθήναις», σε στίχους των Βαγγέλη Γκούφα και Μάριου Ποντίκα, άλμπουμ προερχόμενο από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά που το σενάριό της συνυπέγραφαν οι δυο στιχουργοί. Εδώ συμμετέχει εκ νέου η Λήδα Χαλκιαδάκη, η κόρη της σπουδαίας Δανάης Στρατηγοπούλου, με τρία τραγούδια.

Το 1977 κυκλοφορεί σε στίχους του Μάριου Ποντίκα το «Made in Greece», στο οποίο, εκτός του Αντώνη Καλογιάννη, συμμετέχει η Μικρή Χορωδία Αθηνών. Από αυτά τα δυο άλμπουμ προέκυψαν σπουδαία τραγούδια, το ταξιδιάρικο «Όρτσα τα πανιά», «Η Πλατεία Αβησσυνίας», αλλά και το πολύ μεγάλο σουξέ της εποχής του λεγόμενου «καμακιού», που ήταν και «τουριστικό» ,το «Do you like the Greece». Δε θα παραλείψουμε και την αναφορά μας στο υπέροχο «Νανούρισμα» της Λήδας. Συγκεντρωτικά, στην εταιρία Philips το διάστημα 1975-1977 ο Αργύρης Κουνάδης ηχογράφησε τους τρεις παραπάνω δίσκους που αναφέραμε. Από τους τρεις αυτούς δίσκους ανθολογήθηκαν δώδεκα τραγούδια, κυρίως τα πιο "πιασάρικα", και κυκλοφόρησαν το 1980 σε ένα άλμπουμ με τον τίτλο "Επιλογή".

To 1982 κλείνει ουσιαστικά την περίοδο συμμετοχής του στο ελληνικό λαϊκό και έντεχνολαϊκό τραγούδι με το άλμπουμ «Μακρινή γειτονιά», με την Ελπίδα και τον Κώστα Καράλη, σε στίχους και πάλι του συνεργάτη του, Βαγγέλη Γκούφα. Συνθέσεις του ωστόσο είχαν τραγούδησαν αρκετά από τα μεγάλα ονόματα του ελαφρού τραγουδιού, όπως η Τζένη Βάνου, ο Γιάννης Βογιατζής, η Νινή Ζαχά κ.ά.

Σε στίχους του Μίνωα Αργυράκη, η Τζένη Βάνου στο «Μικρή μου Σελήνη».

Στην πολύχρονη πορεία του ασχολήθηκε με αρκετά είδη της κλασσικής μουσικής, όπως μουσική δωματίου ή μουσική για όπερα. Έγραψε επίσης μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο αλλά και ενορχήστρωσε μελωδίες άλλων συνθετών για τον κινηματογράφο, όπως του Μάνου Χατζιδάκι στο «Νησί των γενναίων» το 1959. Η δική του παρουσία στη μουσική του ελληνικού κινηματογράφου, ξεκινά πιο παλιά, από το 1951.

Φιλμογραφία

1. Γεύση από έρωτα (1966) – Πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση του Δημήτρη Ποταμίτη

2. Ουρανός (1962) - Μουσικό θέμα

3. Αντιγόνη (1961)

4. Ο θάνατος θα ξαναρθεί (1961)

Η ηθοποιός Νέλλυ Αγγελίδου παίζει στο πιάνο υπέροχη μουσική του Αργύρη Κουνάδη.

5. Η κυρία δήμαρχος (1960) – Τραγούδι Μαρινέλλα

6. Eroica (1960) – Τραγούδι Γιάννης Βογιατζής

7. Της νύχτας τα καμώματα (1957)

«Ο καρδερίνος» από άγνωστο κουαρτέτο.

8. Κυριακάτικοι ήρωες (1956)

9. Το κορίτσι με τα μαύρα (1956)

10. Θυσία της μάνας (1956)

11. Τζο ο τρομερός (1955)

12. Το ποντικάκι (Το κορίτσι με τα λουλούδια) (1954) – Η πρώτη αστυνομική ταινία που γυρίστηκε στην Ελλάδα και ντεμπούτο για την Αλίκη Βουγιουκλάκη αλλά και τη Ρίκα Διαλυνά σε μικρότερο ρόλο.

13. Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται (ταινία) (1953)

14. Ο πύργος των ιπποτών (1952)

15. Πικρό ψωμί (1951)

Στην χώρα μας τον αναγνωρίσαμε λοιπόν ως συνθέτη τραγουδιών που συνέθεσε για σειρές στην τηλεόραση, ταινίες του κινηματογράφου, αλλά και για σπουδαίους Έλληνες καλλιτέχνες. Ο Αργύρης Κουνάδης όμως είναι κεφάλαιο της μουσικής. Έγραψε μουσική δωματίου, όπερες, περιποιήθηκε συνθέσεις άλλων, ενορχήστρωσε χωρίς να φαίνεται το δικό του όνομα. Δίδαξε και υπερασπίστηκε την νέα μουσική όσο και την παλαιότερη.

Από το σύνολο των έργων του, ξεχωρίζουν το «Χορικόν» για συμφωνική ορχήστρα, τα «Ετεροφωνικά ιδιόμελα» για συμφωνική επίσης ορχήστρα, «Κουϊντέτο για πνευστά», «Κουαρτέτο για έγχορδα» κ.ά. Επίσης οι, περισσότερο με σαρκαστικό χαρακτήρα, όπερες: «Το λαστιχένιο φέρετρο», «Τα μαγεμένα αναλόγια», «Απόδραση», «Τειρεσίας», «Βάκχαι». Το «Χορικόν» (1958) ήταν το πρώτο ελληνικό έργο που παίχτηκε στις εκδηλώσεις της Εταιρείας Σύγχρονης Μουσικής (IGNM – SIMC) στην Κολωνία το 1959 και το πρώτο ελληνικό έργο που παίχτηκε από την Φιλαρμονική του Βερολίνου (1961).