Γιάννης Καλατζής - Το λεβεντόπαιδο
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Ο Γιάννης Καλατζής μεσουράνησε στο ελληνικό τραγούδι για σχετικά μικρό διάστημα, που ταυτίζεται σχεδόν με τα χρόνια της δικτατορίας. Η αρχή της καριέρας του ξεκινάει με τον Γιώργο Μητσάκη κάπου στα 1966 και δείχνει να υποχωρεί στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '70. Όταν και συνέχισε για μερικά χρόνια αλλά σταμάτησε νωρίς, περί το 1980, τη δισκογραφία και δεν επανεμφανίστηκε αργότερα, όπως έκαναν άλλοι της εποχής του.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1943 και η πρώτη του επαφή με τη μουσική ήταν το συγκρότημα «Τρίο Μορένο», μαζί με τους Αλέκο Πάντα και Φραγκίσκο Δακρότση. Τουλάχιστον αυτοί αναφέρονται στο οπισθόφυλλο του δίσκου που έβγαλαν στην Αμερική κάπου στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '60, εννοώντας πως για το «Τρίο Μορένο» έχει καταγραφεί και άλλη σύνθεση, που έγινε με την προτροπή του Τώνη Μαρούδα. Το 1962 εμφανίσθηκαν με το Νίκο Σταυρίδη και τον Μίμη Φωτόπουλο, να τραγουδούν τη σύνθεση του Γιώργου Κατσαρού, «Ο Γρηγόρης κι ο Σταμάτης», στην ομώνυμη κινηματογραφική ταινία.
Καριέρα λαϊκού τραγουδιστή κάνει με τον Γιώργο Μητσάκη, έβγαλε μάλιστα δυο 45άρια το 1967 μαζί με τον συνθέτη, όμως το πρώτο τραγούδι που τον έκανε γνωστό κυκλοφόρησε το 1968 και ήταν το «Πού 'σαι καημένε Περικλή».
Η πολύ μεγάλη επιτυχία που τον καθιέρωσε, ήταν το 1968 τα «Χρυσά κλειδιά» των Θόδωρου Δερβενιώτη και Κώστα Βίρβου. Μέσα στο 1968 έρχεται και η συνεργασία του με τον Μάνο Λοΐζο και τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, και η συμμετοχή του στον δίσκο «Σταθμός» με τραγούδια, όπως το «Δελφίνι δελφινάκι» ή το «Παλιό ρολόι».
Ο «Σταθμός» ήταν ο παρθενικός δίσκος που εξέδωσε η νεοσύστατη τότε MINOS και ο αμέσως επόμενος ήταν ο πρώτος προσωπικός μεγάλος δίσκος του Γιάννη Καλατζή, με τίτλο το όνομά του και πάλι το 1968. Ο δίσκος ανοίγει με τα «Χρυσά κλειδιά».
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η MINOS πόνταρε στον Γιάννη Καλατζή και τον προέβαλε δεόντως στις εκπομπές της στο 2ο Πρόγραμμα της Ραδιοφωνίας. Ήταν μια τακτική της εποχής, κάθε εταιρεία είχε τη δική της προσφερόμενη εκπομπή. Στις προσφερόμενες εκπομπές το τραγούδι που προωθούσε η εταιρεία για σουξέ μπορεί να ακουγόταν δύο ή τρεις φορές.
Ο Γιάννης Καλατζής είχε βασικές συνεργασίες με όλους τους σπουδαίους συνθέτες της εποχής, τα πολλά σουξέ φαίνεται να προκύπτουν από Λοϊζο και Κατσαρό-Πυθαγόρα. Στην κατηγορία «σουξέ» βέβαια δεν μπορούσε να υπολογίζεται τόσο ο πιο έντεχνος και κινηματογραφικός – πολιτικός – ερωτικός κ.λ.π. Λοϊζος, αλλά η περίφημη «Κυρα-Γιώργαινα» και ο «Επιπόλαιος» ήταν μεγάλα σουξέ!
Η «Κυρα-Γιώργαινα» μεταφράστηκε και σε ξένες γλώσσες και μεγάλο μέρος της επιτυχίας της το οφείλει πιθανώς στη φήμη ότι ο Γιώργος της ιστορίας (που έβαλε το σκούρο του, άναψε το πούρο του, μπήκε στο αμάξι του και εντάξει του) δεν ήταν άλλος από τον δικτάτορα Παπαδόπουλο. Όμως οι στίχοι του Πυθαγόρα ήταν ένα πείραγμα προς τον συνθέτη, τον Γιώργο Κατσαρό, που κάπνιζε όντως πούρα κι αυτό μπορούν να το βεβαιώσουν όλοι οι συντοπίτες του Κερκυραίοι που σύχναζαν κοντά του στη γωνία της πλατείας Λιστόν.
Ο πρώτος δίσκος των Κατσαρού-Πυθαγόρα σαν δίδυμο, κυκλοφόρησε το 1971 σε 45άρι και ήταν μια μεγάλη επιτυχία του Γιάννη Καλατζή (με δεύτερη φωνή τη Λίτσα Διαμάντη), συγκεκριμένα «Ο Σταμούλης ο λοχίας» που πούλησε πάνω από 80.000 δίσκους.
Όπου ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας ήταν υπαρκτό πρόσωπο και ζούσε στην Αμφιλοχία. Το όνομά του ήταν Σταμούλης Γερομήτσος (ή Γερομήτσης) που έκανε διάφορα επαγγέλματα. Ο Πάνος Τριανταφύλλης, στην ιστορία του Αμφίλοχου Αμφιλοχίας, λέει ότι ο Σταμούλης Γερομήτσος υπήρξε ποδοσφαιριστής στις αρχές της δεκαετίας του '50 στον Ολυμπιακό Αμφιλοχίας, που το 1955 μετονομάστηκε σε Αμφίλοχος. Ήταν τερματοφύλακας και μάλιστα υπάρχουν και δημοσιεύματα από εφημερίδες των Αθηνών. Ο συγγραφέας, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «ΦΩΣ ΤΩΝ ΣΠΟΡ» έλεγε ότι ο Σταμούλης ήταν φίλος του Πυθαγόρα (Παπασταματίου) που είχε καταγωγή από το Αγρίνιο. Δεν πολέμησαν στην Αλβανία, όπως λέει το τραγούδι, αλλά ήταν φίλοι και ο διακεκριμένος στιχουργός τον έκανε πρωταγωνιστή των στίχων. Αυτή φαίνεται να είναι η ιστορία με τον Σταμούλη τον λοχία που ήταν και ποδοσφαιριστής.
Όμως όλα αυτά είναι σουξέ, όπως είπαμε. Ο Γιάννης Καλατζής έκανε σπουδαίες συνεργασίες με τον Λοΐζο, τον Κουγιουμτζή και άλλους έντεχνους συνθέτες, σε δίσκους – σταθμούς, όπως οι «Θαλασσογραφίες» το 1970, το «Όταν ανθίζουν πασχαλιές» το 1971, το «Να 'χαμε τι να 'χαμε» το 1972. Σε όλους αυτούς τους δίσκους πρωταγωνιστούν μαζί ο Γιάννης Καλατζής και επίσης ο ανερχόμενος τότε Γιώργος Νταλάρας. Μέσα στις «Πασχαλιές», υπάρχει κι ένα ποίημα του Κώστα Βάρναλη που ερμήνευσε ο Γιάννης Καλατζής και αγαπήθηκε πολύ από τον κόσμο και είναι το «Γεια χαρά καλή».
Περιέργως πώς, όλα τα παραπάνω έδωσαν τη θέση τους μετά τη μεταπολίτευση σε μια άλλη καριέρα, με πολύ… Νίκο Καρβέλα και πολλά σουξέ, σαν την… «Χονολουλού». Η αλήθεια είναι ότι για τον τραγουδιστή που ερμήνευσε το σπουδαίο «Ξενάκι», το «Παλιό ρολόι», το «Παραμυθάκι μου» που έκανε διεθνή καριέρα, όταν ακούστηκε στον «Εξορκιστή», ακόμα και την πιο παλιά cult σάτιρα του «Κουταλιανού», δεν ήταν η αναμενόμενη συνέχεια. Και η ατάκα σε όλα αυτά συμπυκνώνεται σε ένα τραγούδι του της εποχής εκείνης, το «Τώρα πλάκα μου κάνεις». Λογικά λοιπόν αποσύρθηκε από ένα σημείο και μετά. Ωστόσο, υπάρχει μια πολύ καλή απόπειρα ανάκαμψης το 1981, όταν κυκλοφόρησε το «Για όλους», με μουσική του Βοσκόπουλου και του Λαβράνου, μάλιστα σε αρκετά από αυτά τον συνόδευσε η Μαρινέλλα. Για τις ανάγκες του αφιερώματος παραθέτουμε το «Δυο φεγγάρια».
Ο Γιάννης Καλατζής στην εποχή της ακμής του φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε και σαν αντίπαλο δέος από την εταιρεία του, απέναντι στον σπουδαίο Σταμάτη Κόκοτα. Ο Σταμάτης Κόκοτας είχε τραγουδήσει για την «His Master's Voice» το 1968 τα «Μη μου χτυπάς τα μεσάνυχτα» και «Στου Προφήτη Ηλία», τα οποία κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά και η Parlophone, με τη φωνή του Γιάννη Καλατζή. Ομολογουμένως, ειδικά στο πρώτο, έχουμε μια άλλη ερμηνεία, έξοχη και ιδιαίτερη. Η ενορχήστρωση φυσικά είναι διαφορετική, είναι του «μάστορα» Άγγελου Σέμπου. Παρατίθενται και τα δύο κομμάτια σε ένα clip.
Και δεν είναι η μόνη κοινή ερμηνεία αυτών των δύο τεράστιων τραγουδιστών, αφού το σήμα κατατεθέν του Κόκοτα, το «Όνειρο απατηλό» των Καλδάρα-Παπαγιαννοπούλου, επίσης ερμηνεύτηκε με τον ίδιο τρόπο από τον Γιάννη Καλατζή. Το 1967 κυκλοφόρησε από την COLUMBIA με τον Κόκοτα, το 1968 από την ODEON με τον Καλατζή, σε ενορχήστρωση Σέμπου. Το 45άρι που κυκλοφόρησε, στην άλλη πλευρά είχε ακριβώς το ίδιο τραγούδι με το αρχικό. Ήταν το ζεϊμπέκικο «Λες κι οργώνω μες στα βράχια», που για την COLUMBIA είχε ερμηνεύσει η Βίκυ Μοσχολιού με δεύτερη φωνή τον συνθέτη Απόστολο Καλδάρα, ενώ στην ODEON το ερμήνευσε η Καίτη Αμπάβη με δεύτερη φωνή τον Καλατζή. Το «Όνειρο απατηλό» θα πρέπει να πούμε ότι με τον Γιάννη Καλατζή γνώρισε μια εξαιρετική ερμηνεία, διαφορετική από τη γνωστή του Σταμάτη Κόκοτα, όσο και ανταγωνιστική. Για την ιστορία, η LYRA επίσης κυκλοφόρησε το τραγούδι αυτό, με την ερμηνεία του Μιχάλη Βιολάρη και ενορχήστρωση του Στέλιου Ζαφειρίου, όχι όμως με την ίδια επιτυχία των προηγούμενων.
Ο Γιάννης Καλατζής τραγούδησε και σε αρκετές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Η επιτυχία του στη δισκογραφία και στα νυχτερινά κέντρα, δεν πέρασε απαρατήρητη από τους κινηματογραφικούς παραγωγούς της εποχής.
Με τον Γιώργο Μητσάκη το 1968 κάνει το κινηματογραφικό ντεμπούτο του, στο φιλμ «Ψυχραιμία Ναπολέων», με πρωταγωνιστές τους Νίκο Σταυρίδη και Μίμη Φωτόπουλο. Τα τραγούδια ήταν το «Δάκρυ-δάκρυ Μανωλάκη (Ποτηράκι-ποτηράκι)» και το «Μια θέση και για 'μένα».
Το 1969, ο Λοΐζος έγραψε τη μουσική και τα τραγούδια (σε στίχους Παπαδόπουλου) της ταινίας «Το λεβεντόπαιδο» με πρωταγωνιστές τους Δημήτρη Παπαμιχαήλ, Έλενα Ναθαναήλ, Νόρα Βαλσάμη κ.ά. Στο φιλμ εμφανίστηκε και ο ίδιος, ερμηνεύοντας το ομότιτλο κομμάτι που γράφτηκε ειδικά γι' αυτό κι έγινε μεγάλη επιτυχία. Στην ταινία ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ ερμήνευσε σε πρώτη εκτέλεση την περίφημη «Τζαμάικα», όμως δισκογραφικά ερμηνεύτηκε με τη γνωστή επιτυχία από τον Καλατζή.
Την ίδια χρονιά (1969), ο Καλατζής συμμετείχε, τραγουδώντας, στην ταινία «Ένας άφραγκος Ωνάσης», με πρωταγωνιστές τον Κώστα Βουτσά, τη Μέμα Σταθοπούλου και τον Ανδρέα Μπάρκουλη. Το σουξέ «Απίθανη αγάπη μου» είναι σε μουσική Γιώργου Κατσαρού (ο οποίος επένδυσε σχετικώς το φιλμ) και στίχους Πυθαγόρα.
Το 1970 τον βλέπουμε και τον ακούμε στην ταινία «Ο Σταύρος είναι πονηρός» να ερμηνεύει δύο σπουδαία τραγούδια των Λοΐζου-Παπαδόπουλου: «Δελφίνι-δελφινάκι» και «Η γοργόνα», τα οποία είχαν κυκλοφορήσει τα προηγούμενα χρόνια και ήταν εξαιρετικά δημοφιλή. Στο φιλμ πρωταγωνιστεί ο Σταύρος Παράβας.
Η άλλη μεγάλη επιτυχία του ήταν βεβαίως «Ο επιπόλαιος» που δεν θα μπορούσε να μην ακουστεί και στο σινεμά, οπότε εμφανίστηκε να το ερμηνεύει στην ταινία «Οι τέσσερις άσοι», με πρωταγωνιστές το Νίκο Σταυρίδη και τον Ντίνο Ηλιόπουλο.
Μέσα στη χρονιά, εμφανίζεται και στην ταινία «Ο Τρελός της πλατείας Αγάμων», όπου πρωταγωνιστούν οι Γιάννης Γκιωνάκης, Μέμα Σταθοπούλου, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος κ.ά. Εδώ, τραγουδά την πασίγνωστη «Κυρα-Γιώργαινα» των Κατσαρού-Πυθαγόρα.
Το 1971 στο φιλμ «Τι κάνει ο άνθρωπος για να ζήσει» με τον Κώστα Χατζηχρήστο και το Μίμη Φωτόπουλο, ο Γιάννης Καλατζής τραγουδά το «Η αγάπη μας χωρίζει» των Κατσαρού-Πυθαγόρα.
Ο Γιάννης Καλατζής θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «κομήτης», ήρθε και τα σάρωσε όλα σε μικρό χρονικό διάστημα. Δεν θα ήταν αυτή η δική του διάθεση, όμως φαίνεται από τη συνέχεια της καριέρας του ότι κάτι δεν πήγε καλά, πιθανότατα με τις εταιρείες. Σε κάθε περίπτωση άφησε ισχυρό αποτύπωμα στο καλό ελληνικό τραγούδι, έχοντας ερμηνεύσει τεράστιες επιτυχίες, είτε σε προσωπικούς δίσκους ή σε συλλογές της εποχής. Όμως οι πολυσυλλεκτικές δουλειές τότε, είχαν άρωμα σπουδαίων καλλιτεχνών, όπως, ο «Σταθμός», η «Οδός Αριστοτέλους» ή το «Όταν ανθίζουν πασχαλιές». Κι επειδή από αυτές τις δουλειές ξεπήδησαν μεγάλα ονόματα, όπως ο Νταλάρας και η Αλεξίου, αλλά και ο Πάριος, είναι απορίας άξιο ότι ο Καλατζής αν και σχετικά παλαιότερος και ήδη αναγνωρισμένος δεν μπόρεσε να συνεχίσει. Οι περισσότεροι «επαΐοντες» πάντως λένε ότι ήταν απόφασή του έτσι κι αλλιώς να σταματήσει και σε αυτό θυμόμαστε και τον Γιάννη Πουλόπουλο. Κάπως έτσι το άστρο του Γιάννη Καλατζή «χάθηκε μέσα στ' απόβραδο» στις 13 Ιουλίου του 2017, αφήνοντας πίσω του πάντως μια σπουδαία κληρονομιά.
Σχολιάστε