Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Ο δημιουργός
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης υπήρξε μια τεράστια μορφή του ελληνικού τραγουδιού αναμφίβολα. Γεννήθηκε το 1922 και έφυγε από τη ζωή στις 7 Απριλίου του 2005. Ουσιαστικά ξεκίνησε σαν συνθέτης και οργανοπαίκτης, όμως το έφερε έτσι η ζωή που τραγούδησε πολύ. Ήταν ο πρώτος άλλωστε που τραγούδησε μελοποιημένη ποίηση, τραγούδησε σπουδαία τραγούδια του Θεοδωράκη, του Χατζιδάκι και άλλων σπουδαίων συνθετών αλλά από το χέρι του προέκυψαν ορισμένα διαμάντια.
Έγραψε πάνω από 200 τραγούδια, ενώ και σαν στιχουργός έγραψε επίσης αρκετά τραγούδια. Αρκετά μάλιστα από όσα δημιούργησε, τα έδωσε και τα είπαν άλλοι τραγουδιστές. Θα ασχοληθούμε με το συνθετικό κομμάτι του Γρηγόρη Μπιθικώτση, προβάλλοντας κάποιους σταθμούς αυτής της μοναδικής προσωπικότητας.
Το πώς έγραψε το πρώτο του τραγούδι (1949) το περιγράφει ο ίδιος, στο βιβλίο του Λευτέρη Παπαδόπουλου, «Εν αρχή ην ο Καζαντζίδης» (εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2007)
«Εγώ θαυμάζω το Βαμβακάρη από παιδί. Κι ένα βράδυ, που ήρθε στο Περιστέρι με τον Χιώτη, ξεμυαλίστηκα ακούγοντας τον κι άργησα να γυρίσω στο σπίτι. Κι έφαγα ένα ξύλο! Έπαιζε και ο Χιώτης, μαζί και ο Στράτος. Στο κέντρο του Ηπιώτη, στον Άγιο Αντώνη. Και με δείρανε όλοι οι δικοί μου! Πάω, λοιπόν, και βρίσκω τον Μηλιόπουλο στην «Κολούμπια» και του λέω,
«Το τραγούδι μου θέλω να μου το πει ο Μάρκος!».
«Να το πει», συμφωνεί ο Μηλιόπουλος.
Το άκουσε ο Στέλιος Χρυσίνης που τότε ήταν μαέστρος στην «Κολούμπια» κι έπαιζε κιθάρα και ακομπανιάριζε, του άρεσε - και μου τραγουδάει που λες ο Βαμβακάρης το πρώτο μου τραγούδι. Με τη Σούλα Καλφοπούλου. Κι έγινε χαμός…».
«Το καντήλι τρεμοσβήνει» – Μάρκος Βαμβακάρης & Σούλα Καλφοπούλου & Στελλάκης Περπινιάδης (στίχοι Χαράλαμπος Βασιλειάδης-Τσάντας)
Το τραγούδι όμως που τον έκανε (και) τραγουδιστή ήταν το περίφημο «Τρελοκόριτσο». Από το ίδιο βιβλίο του Λευτέρη Παπαδόπουλου διαβάζουμε τι λέει ο ίδιος:
«Εκείνο τον καιρό, δουλεύω στη "Ζούγκλα". Μπουζούκι εγώ, κιθάρα ο Γιάννης Παπαδόπουλος, που ήτανε και ο τραγουδιστής μας. Τρελά ερωτευμένος τότε ο Παπαδόπουλος με την Πόλυ Πάνου! Ο Γιάννης λοιπόν, είχε γράψει ένα τραγούδι, τα λόγια, για την Πόλυ Πάνου. Το «Τρελοκόριτσο». Μου λέει: «Μπορείς να γράψεις μουσική σ' αυτό;»
Παίρνω τα λόγια κι αρχίζω να γράφω. Το αφεντικό, ο Καρλής, με ακούει που τραγουδάω το «Τρελοκόριτσο», καθώς το γράφω και μου λέει:
«Εσύ θα το πεις το τραγούδι! Απόψε!».
«Τρελάθηκες;», του λέω. «Εμένα μου 'χουνε πει να μη μιλάω. να μη βγάζω άχνα».
«Εγώ τι σου λέω!»
Και τραγουδάω το «Τρελοκόριτσο» και η Πόλυ μάζευε «παραγγελιές». Μες στο ίδιο βράδυ, είκοσι παραγγελιές για το «Τρελοκόριτσο», δύο για τα άλλα τραγούδια. Σκοτωμός! Ζεϊμπέκικο στο ζεϊμπέκικο. Ο ένας μετά τον άλλον -ξέρεις. Γιατί, άμα σηκωνόταν και δεύτερος, γινόταν μακελειό. Αυτό κάθε βράδυ. Και μεγαλώνει και το πάλκο. Εγώ, ο Γιάννης ο Κυριαζής, ο Παπαδόπουλος και ο Χειμώνας.
Μου λέει ο Παπαδόπουλος:
«Ποιος λες να το τραγουδήσει στο δίσκο;».
«Να το δώσουμε στον Καζαντζίδη;», ρωτάω.
«Όχι. Καλύτερα να το δώσουμε στον Τσαουσάκη. Είναι πιο λαϊκός...»
Αλλά το τραγούδι είχε γίνει σουξέ μ' εμένα! Το βλέπει ο Παπαδόπουλος που είχε και εκπομπή στο ράδιο και μου λέει:
«Την Κυριακή θα γράψουμε οι δυό μας. Παπαδόπουλος - Μπιθικώτσης!»
Πάω την άλλη μέρα στο Μηλιόπουλο και του λέω για το «Τρελοκόριτσο». Δε μου απαντάει. Στέλνει, όμως, το βράδυ στη «Ζούγκλα» μία γραμματέα του και ακούει το τραγούδι. Το κορίτσι παλαβώνει! Το λέει στο Μηλιόπουλο. Κι αυτός με ειδοποιεί να πάω στην εταιρεία. Πάω. Είναι εκεί, όμως, ο Τσιτσάνης, ο Παπαϊωάννου και ο Χιώτης. Μόλις βλέπω αυτούς τους τρεις, λέω στο Μηλιόπουλο:
«Δε θα τραγουδήσω, κύριε Μηλιόπουλε. Δε μπορώ με αυτούς τους τρεις μπροστά. Παθαίνω τρακ».
«Γράψ' τους εκεί που ξέρεις και μπες στο στούντιο και πες το!».
Μπαίνω, το λέω μια κι έξω και σκίζω, γιατί παίξαμε, όπως στο κέντρο. Έτσι έγινα τραγουδιστής».
«Τρελοκόριτσο» – Μπιθικώτσης & Ελένη Κώτσογλου (στίχοι Γιάννης Παπαδόπουλος) –
Κιθάρα: ΧΡΥΣΙΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ, Μπαγλαμάς: ΔΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ, Μπουζούκι: ΤΑΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Μπουζούκι: ΤΣΙΜΠΙΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ. Κωδικός Δίσκου : DG-7145 (Columbia) 78 στροφές.
Αναμφίβολα, ένα σπουδαίο τραγούδι της ελληνικής δισκογραφίας είναι οι… «Αμφιβολίες». Ο Μπιθικώτσης γράφει μουσική αλλά και στίχους και το τραγούδι παίρνει ένας νέος τραγουδιστής της εταιρείας His Master's Voice, που έρχεται με «μεταγραφή» από την «Βεντέτα» του Πάνου Γαβαλά. Ήταν ο Λευτέρης Μυτιληναίος, που το τραγούδησε και στην ταινία «Επίσημη αγαπημένη» του 1969, την οποία είχε ντύσει μουσικά ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
«Αμφιβολίες» – Λευτέρης Μυτιληναίος (στίχοι, μουσική Γρηγόρης Μπιθικώτσης)
1968 - 45ρακι της HMV (7PG-3779)
Για την ταινία «Επίσημη αγαπημένη» συμπεριλήφθηκαν και τραγούδια από το ομώνυμο άλμπουμ (1968) του συνθέτη και τραγουδιστή. Προφανώς το ομώνυμο πολύ γνωστό τραγούδι, σε στίχους Ελένης Λιάκου, καθώς και το «Είχε κι εκείνος μιαν αγάπη» σε στίχους του Μιχάλη Παπανικολάου. Αλλά κι ένα τραγούδι που επίσης αγαπήθηκε πολύ, το «Σπασμένα τριαντάφυλλα» σε στίχους του Κωνσταντίνου Σιμόπουλου. Το τραγούδι αυτό ερμηνεύτηκε από τον Μπιθικώτση στην ταινία «Έκλαψα πικρά για σένα» το 1964, βγήκε σε 45άρι με παρτενέρ τη Βούλα Γκίκα στην Columbia και την ίδια χρονιά δισκογραφήθηκε με τον Πάνο Τζανετή στην Polydor, με την ορχήστρα του Γιώργου Ζαμπέτα (σε πηγές δείχνει να έχει δισκογραφηθεί και νωρίτερα).
Θα σημειώσουμε εδώ ένα τραγούδι, πολύ μεγάλη επιτυχία του Μανώλη Αγγελόπουλου όπως εξελίχθηκε, το «Φεγγάρι χλωμό», σύνθεσης του Γρηγόρη Μπιθικώτση, σε στίχους του Δημήτρη Γκούτη, με τον οποίο ο Μπιθικώτσης είχε επίσης μια πολύ καλή συνεργασία. Το 1959 κυκλοφόρησε από την His Master's Voice το δισκάκι 7PG-2595 με το «Φεγγάρι Χλωμό» και ερμηνευτή τον Αγγελόπουλο και από την άλλη πλευρά είχε το «Σε τούτο το στενό» («Στο στενό δρομάκι» έλεγε το δισκάκι), των ίδιων δημιουργών και ερμηνευτή τον Μπιθικώτση με δεύτερες τη Ρίτσα Δημητριάδου και διεύθυνση ορχήστρας το Θόδωρο Δερβενιώτη. Στο δισκάκι ο Μπιθικώτσης φαίνεται να συμμετέχει στο τραγούδι «Φεγγάρι χλωμό» ερμηνευτικά, ενώ πουθενά δεν αναγράφεται ο Δημήτρης Γκούτης. Το τραγούδι πάντως πρωτοκυκλοφόρησε στις 78 στροφές, από την ίδια εταιρεία με τον κωδικό A.O. 5564. Το τραγούδι γνώρισε πάντως και μια δεύτερη «θητεία» κι επιτυχία, όταν ο Γιώργος Νταλάρας το συμπεριέλαβε στο άλμπουμ του Latin, με όντως πολύ λάτιν ρυθμό.
Τελικά η ικανότητα του Γρηγόρη Μπιθικώτση στη δημιουργία υπήρξε αν μη τι άλλο αξιοσημείωτη. Το αποτέλεσμα λέει ότι ακόμα και σήμερα τραγουδάμε το περίφημο τραγούδι του, στίχοι και μουσική, «Ο έρωτας γεννήθηκε για δύο». Πάντα θα ακούμε με σεβασμό το «Μια γυναίκα φεύγει» (μια σωστή κυρία…), στίχων Ελένης Λιάκου και πάντα θα τραγουδήσουμε όλοι μαζί για το καλύτερο παιδί, δηλαδή «Του Βοτανικού ο μάγκας», στίχων Λάκη Τσώλη.
Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης είχε μια τεράστια στην κυριολεξία συνεργασία με τον σπουδαίο στιχουργό Κώστα Βίρβο, την οποία η Ελληνική Δισκογραφία του Πέτρου Δραγουμάνου την καταμετρά με πάνω από 100 τραγούδια. Συνεπώς ο Μπιθικώτσης που συνέθεσε περί τα 220 τραγούδια, τα μισά τα έχει κάνει με τον Κώστα Βίρβο. Αρκεί να σημειώσουμε τίτλους και θα αντιληφθούμε το μέγεθος μιας τεράστιας συνεργασίας, διαχρονικής κληρονομιάς για το ελληνικό τραγούδι.
«Εγνατίας 406», «Καράβι με σημαία ξένη», «Ο Κυρ – Θάνος πέθανε», «Ο μπατίρης ο Λουκάς», «Στου Μπελαμή το ουζερί», «Ρίξε μια ζαριά καλή», αλλά και το μοναδικό, αγαπημένο, διαχρονικό, όσο και εμβληματικό για πολλούς τραγούδι «Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα».
Και για τον ίδιο τελικά εμβληματικό. Προς τιμήν του στην κηδεία του, έξω από το ναό που ψαλλόταν η νεκρώσιμη ακολουθία, βρισκόταν μια άμαξα με ένα άσπρο κι ένα μαύρο άλογο.
Σχολιάστε