O στιχουργός Γιάννης Δαλιανίδης
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Ο Γιάννης Δαλιανίδης ήταν ένας από τους βασικούς σκηνοθέτες της Finos Films. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 μέχρι και το κλείσιμο της εταιρείας το 1977 γύρισε μερικές από τις εμπορικότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, στον οποίο συνέχισε να γράφει και να γυρίζει ταινίες και στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Μουσικές κωμωδίες, κοινωνικά δράματα, μεταφορές θεατρικών έργων στο σινεμά φέρουν τη σφραγίδα του, με πρωταγωνιστές ορισμένους από τους πιο αγαπημένους Έλληνες ηθοποιούς – εκ των οποίων πολλοί έγιναν γνωστοί μέσα από τις δικές του ταινίες – ενώ ο ίδιος συνέδεσε το όνομά του με το ελληνικό musical. Το 1974 περνάει και στην τηλεόραση με το “Λούνα-παρκ” στην ΕΡΤ και συνεχίζει, γράφοντας και σκηνοθετώντας κωμωδίες κυρίως, ενώ τη δεκαετία του 1990 μεταφέρει και λογοτεχνικά έργα στη μικρή οθόνη, όπως το “Τρίτο στεφάνι” του Κώστα Ταχτσή.
Στις 16 Οκτωβρίου 2010 ο Γιάννης Δαλιανίδης έφυγε από τη ζωή, στα 87 του χρόνια, αφού ήταν γεννημένος στις 31 Δεκεμβρίου 1923.
Σε κάποιες (αρκετές) από τις ταινίες του, εκτός των βασικών ευθυνών του, όπως το σενάριο και η σκηνοθεσία, έγραψε και στίχους για τα τραγούδια των έργων αυτών. Και μάλιστα τα περισσότερα έγιναν μεγάλες επιτυχίες, συνυφασμένα ίσως και με την επιτυχία των κινηματογραφικών ταινιών στις οποίες ήταν αναπόσπαστο μέρος. Κι όμως, όπως φάνηκε στο πλαίσιο των πωλήσεων, τα τραγούδια αυτά έγραφαν δική τους ιστορία, δίπλα σε άλλα πολύ σπουδαία που επίσης μεσουράνησαν. Ακολουθεί, λοιπόν, ένας κατάλογος από τραγούδια, τους στίχους, των οποίων έγραψε ο Γιάννης Δαλιανίδης.
«Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος» γυρίστηκε το 1960 σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη πάνω στο ομώνυμο θεατρικό έργο των Νίκου Τσιφόρου και Πολύβιου Βασιλειάδη. Εκεί υπήρχε το περίφημο «Ένα χρυσόψαρο μέσα στη γυάλα», σε στίχους Γιάννη Δαλιανίδη, μουσική Μάνου Χατζιδάκι, που ερμήνευσαν μαζί οι Τζένη Καρέζη και Ντίνος Ηλιόπουλος.
Το «Μερικοί το προτιμούν κρύο» ήταν ένα από τα πρώτα μιούζικαλ του Δαλιανίδη του1962, παραγωγή της Φίνος Φιλμς. Σενάριο και σκηνοθεσία δικά του, ενώ έγραψε και τους στίχους τριών πολύ αγαπημένων ακόμα και σήμερα τραγουδιών, σε σύνθεση του Μίμη Πλέσσα. Στην ταινία αυτή ουσιαστικά αναδεικνύεται η Ρένα Βλαχοπούλου, αν και δεν ήταν η πρώτη επιλογή της παραγωγής για το ρόλο
«Σαν ξημερώνει Κυριακή», Ρένα Βλαχοπούλου & Ντίνος Ηλιόπουλος.
«Δυο αδερφάκια είμαστε», Ρένα Βλαχοπούλου & Ντίνος Ηλιόπουλος.
«Έχω στενάχωρη καρδιά», Ρένα Βλαχοπούλου
Η ταινία «Νόμος 4000» του 1962, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη ήταν σχετική με έναν νόμο του 1958 «Περί τεντυμποϊσμού». Αυστηρά ήθη και έθιμα της εποχής, ηθοποιοί στιβαροί (Διαμαντόπουλος, Χέλμη, Ζαφειρίου) αλλά και νέοι, όπως η νέα Μούσα του Δαλιανίδη, η Ζωή Λάσκαρη. Η - τολμηρή για την εποχή εκείνη - σκηνή της έκτρωσης είχε απαγορευτεί επί σειρά ετών από τις τηλεοπτικές μεταδόσεις της ταινίας. Κι εδώ τη μουσική της ταινίας είχε ο Μίμης Πλέσσας.
«Ρίξε μια διπλοπενιά», στίχοι Γιάννης Δαλιανίδης, ερμηνεύει η Κατερίνα Τζοβάρα.
Η ταινία «Ξυπόλητος πρίγκηψ», παραγωγή του 1966, είχε μια αίγλη διαφορετική, αφού γυρίστηκε σε κοσμοπολίτικες παραλίες, όπως το Λαγονήσι αλλά κυρίως τον Αστέρα Βουλιαγμένης που από τότε είχε αποκτήσει σημαντικό διεθνές πρεστίζ. Ο μόνιμος συνεργάτης του Δαλιανίδη, ο Κώστας Βουτσάς, σε έναν ρόλο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του, με αγαπημένες ηθοποιούς να τον πλαισιώνουν και την πάντα αειθαλή (έως και σήμερα) Ζωζώ Σαπουντζάκη να τραγουδά για εκείνον:
«Μια με θέλεις μια με διώχνεις» (Γιάννης Δαλιανίδης-Μίμης Πλέσσας)
Το «Ραντεβού στον αέρα», σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη, προβλήθηκε για πρώτη φορά στους κινηματογράφους στις 31 Ιανουαρίου 1966. Κόβοντας 617.423 εισιτήρια, έγινε η 1η σε εισπράξεις ταινία ανάμεσα σε 101 ελληνικές ταινίες της ίδιας σεζόν. Κάποια πλάνα γυρίστηκαν στην Αεροπορική Βάση Δεκέλειας (Τατόι). Συνέχεια στην επιτυχημένη μουσική συνταγή με τον Μίμη Πλέσσα και τον Δαλιανίδη να υπογράφει στιχουργικά τρία τραγούδια. Σημαντικές εμφανίσεις από δυο πανέμορφες πρωταγωνίστριες, τη Χλόη Λιάσκου και τη δεινή χορεύτρια - μοντέλο Ελένη Προκοπίου, αλλά και τον σπουδαίο ηθοποιό και τραγουδιστή Γιάννη Βογιατζή, βραβευμένο λίγα χρόνια πριν στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το Α΄ Βραβείο (1963 «Πέταξε ένα πουλί»).
«Πόνο στον πόνο τα σκαλιά» Πάνος Τζανετής
«Φεύγουν τα χρόνια» Ρένα Βλαχοπούλου & Γιάννης Βογιατζής
«Μένουμε πάντα παιδιά» Μάρθα Καραγιάννη & Κώστας Βουτσάς & Γιάννης Βογιατζής & Χλόη Λιάσκου & Ελένη Προκοπίου
Το "Μια κυρία στα μπουζούκια", έγχρωμη παραγωγή της Finos Film του 1967 σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη, προβλήθηκε 1 Ιανουαρίου 1968. Στην ταινία αυτή ανατέλλει το άστρο της Μαίρης Χρονοπούλου, η οποία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο και τραγουδάει ορισμένα από τα κλασσικά πια τραγούδια του ελληνικού κινηματογράφου σε μουσική Μίμη Πλέσσα, «Του αγοριού απέναντι» σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου αλλά και το «Είμαι γυναίκα του γλεντιού», σε στίχους του Δαλιανίδη.
«Είμαι γυναίκα του γλεντιού» Μαίρη Χρονοπούλου 1968
Στην ταινία «Η Παριζιάνα» (1969), σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη… δε θα δούμε πρωταγωνιστή τον Κώστα Βουτσά πάρα μόνο σε μια σκηνή κομπάρσου. Σημαντική λεπτομέρεια, αν σκεφτεί κανείς τη μόνιμη σχέση του με τον Δαλιανίδη τότε. Όπως και η διαχρονική ατάκα «Σούζη τρως. Και ψεύδεσαι και τρως» προς την συμπαθέστατη ηθοποιό Ρένα Πασχαλίδου, που έχει εμφανιστεί σε πολλές ελληνικές ταινίες, πάντα σε δεύτερους ρόλους. Η περίφημη «Μοδίστρα» σε στίχους Γιάννη Δαλιανίδη και μουσική Μίμη Πλέσσα, έφτασε ως τις μέρες μας να γίνει viral, από την μιμητική εμφάνιση της Ματθίλδης Μαγγίρα στο τηλεοπτικό «Your Face Sounds Familiar».
«Η μοδίστρα» Ρένα Βλαχοπούλου
Η εποχή των μιούζικαλ και της Φίνος Φιλμς έχει τελειώσει, ο Γιάννης Δαλιανίδης είχε πει σε ανύποπτο χρόνο ότι για την Ελλάδα τελείωσε ταυτόχρονα και ο ποιοτικός κινηματογράφος. Συνέχισε όμως τη δουλειά του και τα επόμενα χρόνια. «Η στροφή» του 1982 είναι σενάριο δικό του, όπως και η σκηνοθεσία. Παίζουν νέα παιδιά, όπως ο Πάνος Μιχαλόπουλος, η Σοφία Αλιμπέρτη, ο ήδη ανερχόμενος Τάσος Χαλκιάς και αποδίδουν τη μάστιγα της εποχής, ναρκωτικά, μηχανές, φυλακές κ.λ.π. Τη μουσική της ταινίας γράφει ο Γιώργος Θεοδοσιάδης, ενώ ερμηνεύει ο αξέχαστος Βλάσης Μπονάτσος.
«Βρώμικος αέρας», στίχοι Γιάννης Δαλιανίδης, ερμηνεία Βλάσης Μπονάτσος.
«Η στροφή», στίχοι Γιάννης Δαλιανίδης, ερμηνεία Βλάσης Μπονάτσος.
Οι εποχές της βιντεοταινίας και η δεκαετία του αξέχαστου Στάθη Ψάλτη είναι επίσης πολύ παραγωγική περίοδος για τον Γιάννη Δαλιανίδη. Στην ταινία «Έλα να γυμνωθούμε ντάρλινγκ» του 1984, υπογράφει το σενάριο και τη σκηνοθεσία, όπως τους στίχους ενός τραγουδιού, που ερμήνευσε η επίσης πρόωρα χαμένη από τη ζωή Ρένα Παγκράτη.
«Είναι φάση το αγόρι», στίχοι Γιάννης Δαλιανίδης, μουσική Γιώργος Θεοδοσιάδης, ερμηνεία Ρένα Παγκράτη.
Ο Γιάννης Δαλιανίδης δεν έμεινε αμέτοχος και στο κάλεσμα της τηλεόρασης. Εκτός από την κληρονομιά που μας άφησε στον ελληνικό κινηματογράφο με τις δεκάδες ταινίες που υπέγραψε, το τηλεοπτικό «Λούνα Παρκ» του 1977 σε σενάριο και σκηνοθεσία του είναι ακόμα μια αναφορά στις αναμνήσεις πολλών ανθρώπων. Δυστυχώς η πολύπαθη ΕΡΤ δεν έχει κρατήσει τις κόπιες από αυτά τα επεισόδια, πλην ελαχίστων. Όλα τα τραγούδια που ακούστηκαν εκεί είχαν τη δική του στιχουργική πινελιά, ενώ τη μουσική υπέγραφε ο Ζακ Ιακωβίδης.
«Ήρθες», Νίκος Δαδινόπουλος
Η παραπάνω λίστα δεν είναι πλήρης κατάλογος, υπάρχουν κι άλλα τραγούδια που έχουν στίχους του Γιάννη Δαλιανίδη, όμως είναι ενδεικτική του ταλέντου ενός ανθρώπου που δούλευε πολύ τα έργα του. Η σχέση σεναρίου-σκηνοθεσίας-στίχου σαφέστατα ήταν συνυφασμένη με το αποτέλεσμα. Όμως εκεί απαιτείται και ικανότητα, απαιτείται και ελευθερία κινήσεων, την οποία ο ταυτισμένος (κυρίως) με την Finos Films Δαλιανίδης είχε απλόχερα. Σε κάθε περίπτωση, ένας καλός ελληνικός μουσικός κατάλογος οφείλει να περιέχει και το όνομα Γιάννης Δαλιανίδης, στους δημιουργούς. Υπήρξε (και ως) ένας σημαντικός στιχουργός για το ελληνικό τραγούδι.
Σχολιάστε