Tα έντεχνα της Σωτηρίας Μπέλλου
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Στην καλλιτεχνική πλευρά της ωστόσο, μπορούμε να παρατηρήσουμε δυο περιόδους, ίσως και περισσότερες, αλλά κυρίως δύο που αφορούν στη διακύμανση της φωνής της. Διότι ήταν πολύ διαφορετική η φωνή της στα πρώιμα στάδια που ξεκίνησε το τραγούδι και εξελίχθηκε σε αυτό που ξέρουμε στη δεύτερη φάση της, κάπου από τον Τσιτσάνη και μετά δηλαδή.
Το στοιχείο όμως που είναι ενδιαφέρον στην ελληνική δισκογραφία, είναι η προσαρμογή της στο καινούριο τραγούδι της εποχής εκείνης και στους νέους συνθέτες που εμφανίστηκαν στη μεταπολίτευση κυρίως. Είναι μια λαϊκή ερμηνεύτρια, μια ρεμπέτισσα, που ακολουθεί ό, τι έκανε (αναλογικά) μόνο ο Μπιθικώτσης, σε αυτό που λέμε «έντεχνο» και μάλιστα το υπηρετεί πιστά, παρά το γεγονός ότι δεν το πολυκαταλάβαινε, ειδικά στιχουργικά. Χαρακτηριστικό αυτό που είπε στον Σαββόπουλο με το περίφημο «Ζεϊμπέκικο», ότι την έβαλε να τραγουδήσει ποπ.
Εδώ λοιπόν θα ασχοληθούμε με αυτήν τη δισκογραφία της Σωτηρίας Μπέλλου, που άφησε μοναδικά κειμήλια στο ελληνικό τραγούδι. Και η αρχή είναι το 1973…
1973 – «Δεν περισσεύει υπομονή» LYRA (Αργύρης Κουνάδης – Βαγγέλης Γκούφας). Η Σωτηρία Μπέλλου ερμηνεύει 4 τραγούδια, τα «Έλα φίλε», «Της Αγάπης», «Ψυχομάνα Μάνα μου», «Δεν περισσεύει υπομονή».
Πρώτη εμφάνιση στη δισκογραφία και της Ελένης Βιτάλη με το όνομα αυτό, το ψευδώνυμο δηλαδή, αφού μέχρι τότε εμφανιζόταν με το όνομα του πατέρα της, ως Ελένη Λαβίδα. Η Βιτάλη ερμήνευσε και το περίφημο «Άι γαρούφαλλο μου», προς τιμήν του Νίκου Μπελογιάννη, καλυμμένο βέβαια για τη λογοκρισία και προερχόμενο από παλιό αναρχικό τραγούδι του ισπανικού εμφυλίου.
Στο άλμπουμ αυτό, εκτός των δύο, συμμετείχε και ο Σταύρος Πασπαράκης.
Λέει ο Αργύρης Κουνάδης:
"Κυκλοφόρησε ο δίσκος αλλά «εκρίθη ακατάλληλος» να παιχτεί στο ραδιόφωνο. Το αστείο ήταν ότι δεν τον απαγόρευσαν για στίχους σαν το «Τρεις μανούλα μου» αλλά «λόγω Μπέλλου".
1975 – «10 χρόνια κομμάτια» LYRA (Σαββόπουλος) , εκεί παρουσιάζεται το περίφημο «Ζεϊμπέκικο». Στο ίδιο άλμπουμ άλλη μια σημαντική φιλική συμμετοχή ήταν της Δόμνας Σαμίου στο «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας».
1976 – «Σεργιάνι στον Παράδεισο» LYRA (Βασίλης Δημητρίου – Μάνος Ελευθερίου).
Η Μπέλλου ερμηνεύει 4 τραγούδια σε αυτό τα άλμπουμ, «Το πιτσιρικάκι», «Με πήρανε τα βάσανα», «Ο κόσμος είναι σαν μπαξές», «Σμύρνη Κωνσταντινούπολη».
Γράφει ο Μάνος Ελευθερίου (στην επανέκδοση του 1991):
"Ουσιαστικά μ' αυτό το δίσκο τελειώνει από την πλευρά μου η «περίοδος Σμύρνης» που άρχισε με τον «Άγιο Φεβρουάριο». Το «Σμύρνη Κωνσταντινούπολη και Αλεξάνδρειά μου, Σεργιάνι στον παράδεισο σας έβγαλε η καρδιά μου» μάλιστα, ήταν να μπει στον «Άγιο Φεβρουάριο». Κράτησε πολλά χρόνια αυτή η περίοδος. Ξεκίνησε από τη διάθεσή μου να αρχίσω να μαζεύω, καρτ-ποστάλ κι οτιδήποτε έχει σχέση με τη Σμύρνη".
Εδώ συμμετείχαν και η Έλενα Κωστή καθώς και ο Γιάννης Μπογδάνος.
1980 – «Λαϊκά Προάστια» LYRA (Ηλίας Ανδριόπουλος – Μιχάλης Μπουρμπούλης και δύο σε στίχους Στέλλας Καλαβίτη). Η Μπέλλου εδώ ερμηνεύει όλα τα τραγούδια.
Ένας από τους πιο κλασσικούς δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας, μια περίπτωση που αντιμετώπισε αρκετά προβλήματα, αφού η LYRA δεν επιθυμούσε να πει όλα τα τραγούδια η Μπέλλου, αλλά η ιστορία κατέγραψε ρεκόρ πωλήσεων. Κι όμως, αυτό έγινε δύσκολα και με την αρωγή του σημερινού εχθρού της όποιας δισκογραφίας, του ραδιοφώνου. Αφού παίχτηκαν στο (μοναδικό τότε) ραδιόφωνο κάνα δυο κομμάτια, έγινε το… έλα να δεις. Αυτά βλέπουμε σήμερα…
Τέλος πάντων, τα «Λαϊκά Προάστια» κατέγραψαν τραγούδια-μνημεία, ειδικά το «Μην κλαις».
1981 – «Φράγμα» LYRA (Δήμος Μούτσης – Κώστας Τριπολίτης). Κι εδώ θα ερμηνεύσει 4 τραγούδια, τα δύο με συνοδεία του Μούτση. «Δε λες κουβέντα», «Φινάλε» (με τον Μούτση) και «Στον ίδιο παρονομαστή», «Νταλίκα» (μόνη της).
Εδώ φυσικά ισχύουν δύο πράγματα. Το ένα ήταν το… εξώδικο που πήρε ο Μούτσης, γιατί η Μπέλλου δεν καταλάβαινε τίποτα από ό, τι ερμήνευσε, μέχρι που άκουσε και τη δεύτερη φωνή που καταγράφηκε μετά, αυτή του Μούτση δηλαδή στο ρεφρέν του τραγουδιού «Δε λες κουβέντα». Τότε ησύχασε.
Το δεύτερο είναι το ίδιο το τραγούδι, που έφτασε μέχρι και στις μέρες μας να πολιορκείται για επανεκτελέσεις και διασκευές (σημαντικότερη μέχρι σήμερα, αυτή των Opera Chaotique με τη Δήμητρα Παπίου το 2020).
1983 – Ο «Αη Λαός» LYRA (Δημήτρης Λάγιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης). Όλα τα τραγούδια τα ερμηνεύει και πάλι η Μπέλλου, ενός μοναδικού ανθρώπου, άτυχου, όπως ο Δημήτρης Λάγιος που έφυγε πολύ νέος από τη ζωή (σχετικό αφιέρωμα θα βρείτε στο www.mousikogramma.gr).
Με τον Μιχάλη Μπουρμπούλη θα ξαναβρεθεί εδώ η Μπέλλου, μετά τα «Λαϊκά Προάστια». Σε μια άτυχη πάντως συγκυρία καταστάσεων αφού μετά από λίγο έφυγαν από τη ζωή και ο Λάγιος και ο Πατσιφάς της LYRA που έκανε όλο το σχετικό «κονέ», για να βγει αυτός ο δίσκος. Υπάρχει ένα συγκλονιστικό τραγούδι στο άλμπουμ αυτό, το «Περαστικός κι αμίλητος», που λες και βγήκε, για να σηματοδοτήσει το χαμό όλων αυτών που υπέγραψαν αυτά τα τραγούδια, ο καθένας με τη σειρά του.
1984 – «Περάστε κόσμε» Virgin (Γιάννη Μαρκόπουλου). Επανεκτελέσεις τραγουδιών του συνθέτη, από την Σωτηρία Μπέλλου, τη Μελίνα Μερκούρη, τη Βασιλική Λαβίνα, τον Βασίλη Σκουλά, τον ίδιο τον συνθέτη και την 40μελή χορωδία του Αντώνη Κοντογεωργίου. Η Μπέλλου θα ερμηνεύσει τη «Φάμπρικα» και το «Σκαραμαγκάς και Πειραιάς», τραγούδια που είχε πρωτοερμηνεύσει ο Λάκης Χαλκιάς στο άλμπουμ «Εργάτες».
Κι αν ψάξουμε κάτι σε αυτήν την κυκλοφορία που να έχει κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αυτό είναι η αλλαγή εταιρείας της Μπέλλου, όπου για πρώτη φορά τραγουδάει εκτός της LYRA. Και το άλλο που έχει ενδιαφέρον, εκτός του δίσκου αυτού καθ' αυτού, είναι ότι εκείνη τη χρονιά φεύγει από τη ζωή ο επί χρόνια συνεργάτης της, Βασίλης Τσιτσάνης.
1985 – «Ξένες πόρτες» LYRA (Ηλίας Ανδριόπουλος – Μάνος Ελευθερίου)
Επιστροφή στη LYRA και πέντε χρόνια μετά τα θρυλικά «Λαϊκά Προάστια», κυκλοφόρησε ο δεύτερος δίσκος της συνεργασίας του Ηλία Ανδριόπουλου με τη Σωτηρία Μπέλλου, με τίτλο «Ξένες πόρτες», με επτά τραγούδια σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου (με τον οποίο είχε συνεργαστεί ξανά το 1976 στο «Σεργιάνι στον Παράδεισο» του Βασίλη Δημητρίου), τέσσερα με στίχους του συνθέτη κι ένα οργανικό. Δύο από τα τραγούδια ερμήνευσε ο ίδιος ο Ηλίας Ανδριόπουλος.
1986 – «Το ποτάμι» LYRA (Λίνος Κόκοτος – Φώντας Λάδης) Ερμηνεύει 3 τραγούδια, «Για πέστε μου βρε Έλληνες», «Μες τον καθρέφτη Ελλάδα μου κοιτώ», «Το καριοφίλι». Τα υπόλοιπα τραγούδια ερμηνεύουν η Ελένη Τσαγκαράκη και ο Κώστας Λεοντίδης.
Σ' ένα δίσκο βινυλίου 33 στροφών, 12 τραγούδια του Λίνου Κόκοτου και του Φώντα Λάδη πραγματεύονται την επίδραση της Επανάστασης του 1821 στην κοινωνία και τη σχέση των Ελλήνων με τις ιδέες και τα οράματα των επαναστατημένων προγόνων τους, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
1991 – «Γεια σας… Που πέφτουν τα σύνορα». Δίσκος του Κώστα Καλδάρα, σε κάποια τραγούδια οι στίχοι ήταν του Γιώργου Κρητικού. Η Μπέλλου ερμηνεύει 2 τραγούδια, την «Αναμέτρηση» του Κώστα Καλδάρα και «Πες μου λοιπόν» των Καλδάρα και Κρητικού. Στο άλμπουμ συμμετείχαν Βίκυ Μοσχολιού, Ελένη Βιτάλη, Βασίλης Λέκκας, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Αφροδίτη Μάνου.
1991 – «Όταν μου μιλάς». Η Σωτηρία Μπέλλου συμμετέχει σε δίσκο του Γιάννη Πετρόπουλου και τον συντροφεύει στο τραγούδι «Ζήτησες άσυλο καρδιά μου» των Γιώργου Κατσαρού και Φωτεινής Δούρου. Τα μισά τραγούδια του άλμπουμ αυτού ήταν στίχοι και μουσική του Γιάννη Πάριου.
Εδώ κλείνει αυτό το μίνι-αφιέρωμα στην «έντεχνη» εκδοχή και πορεία της Σωτηρίας Μπέλλου. Αλλά θα σας πρότεινα να μπείτε σε αυτόν το σύνδεσμο (link) στο www.mousikogramma.gr (https://www.mousikogramma.gr/se_aspro_mauro/arthro/oi_synaulies_tou_staurou_ksarxakou_to_1978-4944/#gsc.tab=0), για να θυμηθείτε μια καταγραφή ανέκδοτων τραγουδιών του 1978 των Σταύρου Ξαρχάκου και Κώστα Κινδύνη σε ζωντανή συναυλία στον Λυκαβηττό, όπου συμμετείχε η Μπέλλου και τα τραγούδησε. Δεν έγιναν ποτέ άλμπουμ, αν και αυτός ήταν ο αρχικός σχεδιασμός, αλλά στο τέλος διαφώνησαν οι καλλιτέχνες. Ωστόσο, καταγράφηκαν έστω κι έτσι και ευτυχώς διασώθηκαν. Περισσότερες λεπτομέρειες στο εν λόγω άρθρο.
Αυτό λοιπόν το μίνι αφιέρωμα αποδεικνύει την επιρροή όσων άφησε σαν κληρονομιά πίσω της αυτή η σπουδαία ρεμπέτισσα, γιατί πάντα θα τη λέμε έτσι. Με το δύσκολο βίο που έζησε, με την αντίληψη για τη μουσική που έδειξε να έχει, στο "τι θα κάνει μπαμ" που έλεγε και το τραγούδι που ερμήνευαν με τον Τσιτσάνη. Ανεξάρτητη πορεία του ίδιου ανθρώπου. Με το ίδιο στιλ, μοναδικό, που όμοιο του δεν υπάρχει σήμερα και δύσκολα θα υπάρξει.
Σχολιάστε