Αφιερώματα

Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι

Γιάννης Σπανός - Πιο πάνω κι απ' την μαρκίζα

Γράφει ο Κώστας Προβατάς

«Γεια σας, είμαι ο Γιανί Σπανός», δεν το ήθελα το «Ζαν», είχα κρατήσει το ελληνικό όνομα, αν και, όπως όλες οι γαλλικές λέξεις, τονιζόταν στη λήγουσα" (πηγή: συνέντευξη LIFO).

Ο Γιάννης Σπανός γεννήθηκε στο Κιάτο Κορινθίας στις 26 Ιουλίου 1934. Ξεκίνησε τις σπουδές του πιάνου, όταν πήγαινε στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, στο Ωδείο Κορίνθου και συνέχισε στην Αθήνα, στο Ελληνικό Ωδείο. Πρωτοετής της Νομικής, εγκαταλείπει το 1959 το Πανεπιστήμιο και φεύγει μόνος του στη Γαλλία, για να δοκιμάσει την τύχη του.

Επί δύο τρία χρόνια ζει, παίζοντας πιάνο σε μπουάτ της αριστερής όχθης του Παρισιού και γίνεται ένας από τους πιο γνωστούς ακομπανιτέρ. Εκεί γνωρίζει και συνοδεύει τα πιο γνωστά αστέρια του γαλλικού τραγουδιού. Εν συνεχεία, ασχολείται αποκλειστικά με τη σύνθεση, μελοποιώντας πολλούς Γάλλους ποιητές. Συνεργάζεται με την JULIETTE GRECO, η οποία του ηχογραφεί πολλά τραγούδια, μεταξύ των οποίων μια ανθολογία Γάλλων ποιητών (VERLAINE, RIMBAUD, ARAGON, ELUARD, κ.ά). Εκτός από τη JULIETTE GRECO τραγούδια του ηχογράφησαν οι: BRIGIT BARDO, MARIE LAFORET, PIA COLOMBO, RICHARD ANTHONY, SERGE LAMA κ.ά.

«Sidonie» με την Brigitte Bardot από την ταινία του Louis Malle, «Vie privée», («Η ιδιωτική μου ζωή»).

Ο άνθρωπος που ξεκίνησε με τον Αλέκο Πατσιφά τη LYRA, χωρίς να έχουν εμπορικές προσδοκίες, ούτε ήξεραν πού θα πάει. Συνοδοιπόροι σε αυτήν την αρχή και ο Νότης Μαυρουδής, η Αρλέτα, ο Γιώργος Ρωμανός (τραγουδιστής του Χατζιδάκι) και η νεότατη Καίτη Χωματά, «εύρημα» του Γιώργου Παπαστεφάνου που την πήγε στον Σπανό. Μετά από λίγες ώρες ο Γιάννης Σπανός, την είχε ονομάσει «Μούσα του». Της έδωσε μάλιστα το πρώτο τραγούδι της δισκογραφίας της, το "Μια αγάπη για το καλοκαίρι", σημαίνοντας και την έναρξη του "Νέου Κύματος", nouvelle vague κατά τη γαλλική μετάφραση, σε δισκάκι 45άρι.

Συνεργάστηκε και στην COLUMBIA όμως, αλλά και στη MINOS, όπου σιγά σιγά βρήκε όλο και περισσότερους φτασμένους πια τραγουδιστές, να δημιουργήσει επιτυχίες. Ο ίδιος λέει ότι ο Γιάννης Πουλόπουλος είναι αρχικά "δικό του παιδί", κατόπιν πήγε στον Πλέσσα.

Του αρέσει να συνεργάζεται με νέους καλλιτέχνες τους οποίους βοηθάει και αναδεικνύει μέσα από τις υπέροχες μελωδίες του. Το αποτέλεσμα, πάντα όμως, το κρίνει το κοινό μέσα από το χειροκρότημα που αμέτρητες φορές του έχει απλόχερα χαρίσει. Εμπιστεύεται τη φωνή του Μιχάλη Βιολάρη, όπως με το "Άσπρα καράβια τα όνειρά μας" που τραγούδησε με τη Χωματά, σε στίχους του ποιητή Σωτήρη Σκίπη και του προσφέρει τη δυνατότητα καριέρας.

Ο Γιάννης Σπανός είναι, ως εκ τούτου, από τους πρώτους που ασχολήθηκε σοβαρά με τη μελοποίηση Ελλήνων ποιητών και κυκλοφορεί δύο ανθολογίες με μεγάλη επιτυχία. Από την «Ανθολογία Α» το 1967, ο Μιχάλης Βιολάρης ερμηνεύει το "Τρεις νέοι τρεις φίλοι" της ποιήτριας Αιμιλίας Δάφνη.

Κατόπιν, το 1969, έρχεται η «Ανθολογία Β», όπου ο Γιάννης Πουλόπουλος ερμηνεύει το "Τραγούδι της ταβέρνας" του Αργύρη Εφταλιώτη.

Την ίδια χρονιά, το 1969, στρέφεται και προς το λαϊκό τραγούδι και συνεργάζεται από τότε με όλους σχεδόν τους καλλιτέχνες. Το 1976 ωστόσο κυκλοφορεί και η «Ανθολογία Γ» και ασχολείται πιο πολύ με την μπαλάντα. Το "Σπασμένο καράβι" του Γιάννη Σκαρίμπα με τον Κώστα Καράλη, τραγουδιέται απ' όλον τον κόσμο και θα συνεχίσει να το κάνει για πολλά χρόνια ακόμα. Στο ίδιο άλμπουμ ο ίδιος καλλιτέχνης ερμηνεύει το "Ιδανικός κι ανάξιος εραστής" του Νίκου Καββαδία.

Όλα αυτά τα χρόνια μοιράζει τη δραστηριότητά του μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο CHARLES CROS για τη δουλειά του πάνω στα γαλλικά ποιήματα, καθώς και με το Βραβείο Γαλλικής Ραδιοφωνίας, για τον καλύτερο ξένο ορχηστρικό δίσκο που κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1980, παραγωγής MICHEL LEGRAND. Οι μουσικές του και τα τραγούδια του κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο. Στη μουσική βιβλιοθήκη της Ιαπωνίας, μουσική του επένδυση σε γαλλικό έργο, βρίσκεται μέσα στις δέκα καλύτερες του ΑΙΩΝΑ.

Έγραψε μουσική για τον κινηματογράφο και το θέατρο, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία. Κινηματογραφικές συμμετοχές του Γιάννη Σπανού σε μια γεμάτη περίοδο, το διάστημα 1966 μέχρι και το 1977. Σε αυτό το διάστημα υπογράφονται επιτυχίες όπως το αξέχαστο "Φρέρε Ζακ" στο "Καλώς ήρθε το δολάριο", το οποίο είχε και δύο εκτελέσεις, κινηματογραφική και δισκογραφική (με τον Γιώργο Μαρίνο).

Στις "Σκιές στην άμμο" η Καίτη Χωματά ερμηνεύει την "Μπαλάντα της Καίτης", πρωταγωνιστώντας δίπλα στο πλευρό του συζύγου της, Βασίλη Μαυρομάτη. Εκείνου που είχε γνωρίσει στη δική του μπουάτ που είχε πρωτοτραγουδήσει, την περίφημη «Παράγκα» στην Κέκροπος στην Πλάκα, εκεί που το «Νέο Κύμα» του Γιάννη Σπανού αγκαλιάστηκε θερμά από τον κόσμο στα μέσα της δεκαετίας του '60.

Το 1971 το "Εκείνο το καλοκαίρι" σημειώνεται ως διαχρονικό με τεράστιες επιτυχίες, όπως το ομότιτλο, το "Σαν με κοιτάς", το "Μαζί στην ακρογιαλιά" και παίρνει το πρώτο βραβείο μουσικής στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Κυριότερες θεατρικές δουλειές: "Θυμήσου το Σεπτέμβρη", θίασος Λαμπέτη-Καρρά, "Σαράντα Καράτια", Λαμπέτη-Καρρά, "Οι Πεταλούδες είναι Ελεύθερες" Φέρτης-Καλογεροπούλου, "Μπεντ" Φυσσούν-Φέρτης, "Γλυκιά μου Ίρμα" Έλλη Λαμπέτη.

"Υπάρχουν άνθρωποι που ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν με τραγούδια μου. Το μόνο που έχει αξία για 'μένα είναι ν' ακούω κόσμο να σφυρίζει μελωδίες μου και να ψιθυρίζει τους στίχους. Άσχετο με το αν εγώ μπορεί να προτιμώ κάποια τραγούδια μου που δεν πέρασαν στον πολύ κόσμο. Στηρίζομαι πολύ στην αποδοχή του κοινού. Tι θυμάμαι τώρα... ότι τη βραδιά με τα τανκς παίζαμε στα "Ταβάνια" με Πάριο και Πουλόπουλο, μια σπουδαία μπουάτ, και τελικά ακυρώθηκε η παράσταση". (Πηγή: συνέντευξη LIFO).

Τα "Ταβάνια" ήταν μια μπουάτ που βρισκόταν κάτω από τη θρυλική και σημερινή ακόμα "Απανεμιά". Ο Σπανός είχε αφηγηθεί κάποια στιγμή πως είχε κρυφτεί -18 χρονών ακόμα- σε μία γωνία της Πλάκας και κρυφοκοίταζε τον Βαμβακάρη στην «Απανεμιά». Παρατηρούσε πώς κάπνιζε, πώς στεκόταν… Με κάποιον τρόπο λοιπόν οι καταβολές του περιείχαν τις αρχές του λαϊκού τραγουδιού, από τους πρώτους "μάστορες".

Και ευθέως αποκρινόμενος με μεγάλη ειλικρίνεια...

"Εκτός από το «Ρίξε στο κορμί μου σπίρτο», κανένα άλλο τραγούδι μου δεν έκανε κατευθείαν επιτυχία. Κι αν ο κόσμος αγάπησε το «Βροχή και σήμερα», τη «Μαρκίζα», το «Μια αγάπη για το καλοκαίρι» ή την «Οδό Αριστοτέλους», εμένα, αν με ρωτήσεις, το πιο προσωπικό μου τραγούδι είναι οι «Τυχαίες Συναντήσεις» με την Τάνια Τσανακλίδου, σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου".

Δισκογραφία του Γιάννη Σπανού, όπως έχει καταγραφεί για τα μεγάλα LP (χωρίς τα singles και τις κατά καιρούς συλλογές).

1965 Ο Γιάννης Σπανός Παίζει Σπανό

1965 Αποδημίες - Καίτη Χωματά

1966 Η Σούλα Μπιρμπίλη σε τραγούδια του Γιάννη Σπανού και του Νότη Μαυρουδή

1967 Α' Ανθολογία -Νέο Κύμα

1968 Β' Ανθολογία -Νέο Κύμα

1968 Ο Γιάννης Σπανός Διευθύνει Γιάννη Σπανό

1969 Σκιές στην άμμο -Καίτη Χωματά, Μιχάλης Βιολάρης

1969 Μια Κυριακή -Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Σταμάτης Κόκοτας, Βίκυ Μοσχολιού

"Μια Κυριακή" (για τον Νίκο Μπελογιάννη), "Πες πως μ' αντάμωσες", αλλά και το περίφημο "Ξέχασες" με τη Βίκυ Μοσχολιού που απογειώνουν τα μπουζούκια των Παπαδόπουλου και Καρνέζη.

1969 Όλο το καλοκαίρι -Μπέμπα Μπλανς

1970 Το Σαββατόβραδο - Κόκοτας, Μοσχολιού, Μητσιάς

1971 Εκείνο το καλοκαίρι- Αφροδίτη Μάνου (Α' Βραβείο Μουσικής Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)

1972 Η γλυκειά Ίρμα -Έλλη Λαμπέτη

1973 Μέρες Αγάπης -Δήμητρα Γαλάνη

«ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ» με τη Δήμητρα Γαλάνη, ένα τραγούδι που θα ακουστεί και το 1976 από τη φωνή της Αλέκας Κανελίδου.

1974 Ο Μορμόλης - Χρήστος Λεττονός, Γιάννης Φέρτης, Ξένια Καλογεροπούλου , Τάνια Τσανακλίδου

1974 Οδός Αριστοτέλους-Γιάννης Πάριος, Χάρις Αλεξίου ,Γιάννης Καλατζής

Στον δίσκο αυτόν ακούγεται το "Είπα να φύγω" από τον Γιάννη Πάριο, φίρμα ήδη την εποχή εκείνη και υποψήφιο να τραγουδήσει το τραγούδι "Οδός Αριστοτέλους". Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος ήθελε την καινούργια Χαρούλα Αλεξίου και του πέρασε τελικά με την ιστορία να έχει γράψει μια διαχρονική κι αγαπημένη ερμηνεία, ενός εκπληκτικού τραγουδιού σε εικόνες (αφήγηση Νίκος Αναγνωστάκης). Ωστόσο το τραγούδι αυτό το είπαν πολλοί, ανάμεσά τους και η Ρένα Βλαχοπούλου σε μια μοναδική ερμηνεία.

1975 Γ' Ανθολογία -Αρλέτα, Κώστας Καράλης

1976 η Αλέκα Κανελλίδου τραγουδάει Γιάννη Σπανό

1977 Η Βίκυ Μοσχολιού τραγουδάει Γιάννη Σπανό

Τότε η Μοσχολιού τραγουδάει το μοναδικό «Άνθρωποι μονάχοι». Τραγούδι του Γιάννη Καλαμίτση που γεννήθηκε 31 Οκτωβρίου, μέρα που "έφυγε" ο Γιάννος Σπανός. Στο άλμπουμ περιλαμβάνονται σπουδαία τραγούδια, "Ξένη πόλη", "Ναύτης βγήκε στη στεριά", "Πέφτει μια βροχή", "Ώρα αναχωρήσεως", "Κάτω απ' τη μαρκίζα".

1977 Τραγούδια και μπαλάντες - Κώστας Καράλης, Αιμιλία Σαρρή

1978 Μ' αγαπούσες θυμάμαι -Δήμητρα Γαλάνη

1981 Στου καιρού τα ρέματα -Μανώλης Μητσιάς

Το άλμπουμ περιέχει σημαντικά τραγούδια, το "Αχ γιατί να σ' αγαπω", "Πού να βρω ένα ζεϊμπέκικο", αλλά και το υπέροχο "Επειδή σ' αγαπώ".

1982 Φίλε -Τάνια Τσανακλίδου

1984 Έξοδος Κινδύνου - Άλκηστις Πρωτοψάλτη με τα διαπιστευτήρια και της Λίνας Νικολακοπούλου

1985 Χάρτινες Καρδιές - Γιάννης Πουλόπουλος. Η μοναδική ολοκληρωμένη δουλειά Σπανού και Πουλόπουλου, το "Στοίχημα", "Καπετάνιε πάρε με μαζί" αλλά και το ομώνυμο ξεχωρίζουν.

1985 Της βροχής και της νύχτας - Τάνια Τσανακλίδου

1988 Προσωπικά -Ελένη Δήμου

1989 Επιφυλακή - Πένυ Ξενάκη σε στίχους της Ρόνης Σοφού αλλά και του σπουδαίου Ηλία Κατσούλη. Το ομώνυμο τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία, τραγουδήθηκε πολύ και το «Μαρακές».

1991 Ανάμεσα σε δυο αγάπες (β' πλευρά με στίχους Αντ. Ανδρικάκη)-Χριστίνα Μαραγκόζη

1992 Η Τάνια Τσανακλίδου τραγουδάει Γιάννη Σπανό

1992 Να 'χα δυο καρδιές να σ'αγαπώ - Κατερίνα Κούκα, "Ρίξε στο κορμί μου", επίσης διακρίθηκε το ομότιτλο και το "Δεν υπάρχουν άγγελοι".

1993 Ο Δημήτρης Μητροπάνος τραγουδάει Γιάννη Σπανό, "Αγάπη δίκοπη", που είχε πρωτοτραγουδήσει η Πρωτοψάλτη στην "Έξοδο κινδύνου", εδώ υπάρχει επίσης το "Εσύ βαρέθηκες νωρίς".

1995 Μάνα μου - Μαίρη Λίντα

1996 Άκου λοιπόν -Ελένη Δήμου

1997 Μας πήραν τα αισθήματα - Κατερίνα Κούκα

2013 Πλησιάζοντας τον Καβάφη - Μανώλης Μητσιάς

Η συνεισφορά του Γιάννη Σπανού στο ελληνικό τραγούδι είναι τεράστια κληρονομιά, αφήνει πίσω του εκπληκτικό έργο που θα παραμείνει διαχρονικά στα χείλη του κόσμου. Ένας άνθρωπος που αργά, ήσυχα, σταθερά, διέγραψε μια πορεία ζωής 85 ετών, τα 60 τουλάχιστον γεμάτα μουσική, έμπνευση και δημιουργία. Μέλος της πρώτης γραμμής, όταν ξεκίναγε η εποχή Πατσιφά, αλλά κι ο άνθρωπος που έφερε τη "nouvelle vague" στην Ελλάδα.

Στα χέρια του πλάστηκαν σημαντικοί ερμηνευτές και ερμηνεύτριες, ενώ συνεργάστηκε με τους καλύτερους στιχουργούς. Αυτό που αποτυπώνει ξεκάθαρα πως ό, τι «έπλασε» ο Σπανός ήρθε, για να μείνει, είναι σαφώς η αποδοχή των επόμενων γενεών. Είναι οι διασκευές, οι επανεκτελέσεις, οι συμμετοχές σε προγράμματα μουσικών σκηνών και σχημάτων. Έτσι κι αλλιώς, τα φώτα σβήνουν «Κάτω απ' τη μαρκίζα» μια μέρα που ξημερώνει ο Θεός, όταν έρχεται εκείνη η «Ώρα αναχωρήσεως». Αλλά πάντα θα μένει μια «Αγάπη για το καλοκαίρι» και πολλά πολλά «Άσπρα καράβια» από την Οδό Αριστοτέλους ως το Μαρακές και αιώνια μέσα στις καρδιές μας…

    Μοιραστείτε το άρθρο:

    Σχολιάστε

    ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

    Νίκος Πλατύραχος:«Ό,τι δεν πέτυχαν τα ξερονήσια και οι εκτελέσεις το πέτυχε η δεκαετία του '80 με την απλή εξαγορά»

    (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ- ΑΦΙΕΡΩΜΑ) Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Οι μουσικές του Νίκου Πλατύραχου...

    Συνέχεια

    Εισαγωγή στην ποίηση του Κώστα Βάρναλη

    (To κείμενο που ακολουθεί διαβάστηκε στο Τρίτο Πρόγραμμα από τον στιχουργό Κώστα Φασουλά και είναι βασισμένο στη μελέτη του Γιώργου Πετρόπουλου...

    Συνέχεια

    Η διαχρονική ερμηνεία της Αργυρώς Καπαρού εν έτει 2018

    Γράφει η Μίνα Μαύρου Το τελείωμα κάθε μουσικής χρονιάς, λίγο πριν αρχίσουν οι καθιερωμένες καλοκαιρινές περιοδείες...

    Συνέχεια

    Λίνος Κόκοτος: «Ό,τι αντέχει στο χρόνο δεν χάνεται!»

    (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ-ΑΦΙΕΡΩΜΑ) Γράφει η Μίνα Μαύρου «...

    Συνέχεια

    H Συμφωνική Ορχήστρα Νέων Ελλάδος

    Το 2011 δημιουργήθηκε η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων Ελλάδος (ΣΟΝΕ) με έδρα την Θεσσαλονίκη, από τον τότε 18χρονο...

    Συνέχεια

    Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης με 4 σύγχρονους εκφραστές της

    Επισήμως, το 1999 η 21η Μαρτίου θεσμοθετήθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης! Το «Μουσικόγραμμα»...

    Συνέχεια

    Η πολύπλευρη Ζωή Τηγανούρια

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου “Ένα πέπλο τέχνης, υφασμένο με επιτεύγματα,...

    Συνέχεια

    Ο Ηλίας Κατσούλης της καρδιάς μας!

    Γράφει η Μίνα Μαύρου «Αυτούς που χάθηκαν τους βλέπω πιο...

    Συνέχεια

    Για τη Νina Simone

    Γράφει ο Μάρκος Δαμασιώτης Όλα γύρω από τη Nina Simone...

    Συνέχεια

    Ο Μάνος Χατζιδάκις μέσα από το λόγο του Νότη Μαυρουδή

    Είκοσι δύο χρόνια Χατζιδακικής μοναξιάς συμπληρώνονται σήμερα. Στις 15 Ιουνίου του 1994 ο Μάνος Χατζιδάκις ακολούθησε την πορεία του προς τα...

    Συνέχεια