Κάθε στιγμή ραδιοφώνου είναι λόγος ύπαρξης
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Σε λίγες μέρες κλείνουν 43 χρόνια από τον φοβερό σεισμό του 1981 στις Αλκυονίδες. Ήταν γύρω στις 23.00, όταν έγινε ο πρώτος σεισμός των 6,7 ρ.
Όλη η παρέα της Β' και Γ' Λυκείου, ήμασταν συντονισμένοι σε έναν «ραδιοπειρατή» φίλο, με τον οποίο είχαμε στήσει τις κεραίες μας, για να παίζουμε τραγούδια rock και αφιερώσεις φυσικά, πολλές αφιερώσεις. Εκείνη την ώρα, ξαπλωμένος στο κρεβάτι μου, περίμενα να ακούσω την αφιέρωση που ήξερα ότι με αφορούσε, ενώ ο Χρήστος είχε βάλει υπόκρουση από Eloy, μετά από ένα «βασανιστικό» για τα αφτιά μου Police Medley, του νέου αστεριού τότε, του Sting, που πέρασαν χρόνια, για να τον αποδεχτώ σαν "heavy-μεταλάς". Με πήρε ο ύπνος με το ραδιοφωνάκι στο αυτί...
Με ξύπνησαν φωνές του τύπου «που είναι το παιδί», αλλά και η μεταφορά του κρεβατιού μου προς τη μέση του δωματίου. Δεν κατάλαβα πολλά, όταν άνοιξε η πόρτα, όμως φεύγοντας πήρα το ραδιοφωνάκι (that's all folks), απλά ο πατέρας μου πρόσθεσε ένα μπουφάν και μου είπε «τώρα τρέχουμε, από τις σκάλες και άσε αυτόν τον διάολο!!!».
Ξαναζήσαμε τέτοιες εποχές και στιγμές, είμαι σίγουρος ότι πολλοί θα μπορούσαν να διηγηθούν παρόμοιες ή διαφορετικές. Και εννοώ ραδιοφωνικές στιγμές, που για τον καθένα μας θα μπορούσαν να μας θυμίσουν ιστορίες.
Κάθε στιγμή ραδιοφώνου, βλέπεις, είναι λόγος ύπαρξης.
Αυτό μου είχε πει έτσι απλά, χωρίς καν να με κοιτάει στα μάτια, εκείνος που με μύησε στα μυστικά του και σήμερα αναπαύεται. Και σκέφτομαι πάντα αυτά τα λόγια και τα αναλύω με τον τρόπο μου, ίσως αυτόν που με συμφέρει και με εξυπηρετεί κάθε στιγμή. Διότι η ζωή μού απέδειξε ότι σε μια δύσκολη στιγμή, το γύρισμα ενός κουμπιού στο ραδιόφωνο με ταξίδευε αλλού, ίσως σε άλλο εγκεφαλικό τεταρτημόριο, όμως αυτό μου χρειαζόταν τότε, να αλλάξω φωτισμό και να αδειάσω από σκέψεις. Το κάθε «τότε» έχει ονόματα, όπως δουλειά, συναίσθημα, λάθος, πάθος, ανάθεμα… όλα τα κυρίευε η στιγμή που νότες ξεχύνονταν από του ραδιοφώνου τα κουμπιά.
Το ραδιόφωνο έφτασε εδώ σήμερα, όντας ο μεγάλος εχθρός του Τύπου στις αρχές της δημιουργίας του, αλλά άργησε να πάρει ταυτότητα. Σημασία δεν έχουν οι ημερομηνίες, όμως έχουν και πάλι οι στιγμές. Διότι σε μια τέτοια στιγμή απογειώθηκε το rock & roll, το δελτίο ειδήσεων πριν από την «αυριανή» έκδοση των σημερινών καταστάσεων.
Το ραδιόφωνο έγινε ένας φίλος μέσα στα χρόνια για πολύ κόσμο, έγινε και σύμμαχος σε πολέμους, μέσα από συχνότητες που προσπαθούσαν να ακούσουν τους Συμμάχους. Όμως έγινε και μέσο προπαγάνδας, ακολουθώντας το πνεύμα της «κακής» δημοσιογραφίας.
Στην πραγματική του διάσταση όμως, το ραδιόφωνο από τις αρχές του 20ού αιώνα που εφευρέθηκε ήταν μέσο ψυχαγωγίας. Μέσα από το ραδιόφωνο ακούστηκε ο καλλιτέχνης, διότι απαράμιλλα ήταν το μέσο του. Ακούστηκαν μέχρι και θεατρικά έργα, πόσο αλήθεια παράλογο επιχείρημα στην αρχή του. Κι όμως, ο ακροατής είχε τη δυνατότητα μέσα από ήχους να αντιληφθεί το σκηνικό ή να το προσαρμόσει σε συνάρτηση με τους διαλόγους στο δικό του τοπίο, να δώσει τη διάσταση που θέλει εκείνος, να γίνει ένας σκηνοθέτης για τα μάτια της δικής του ψυχής και να συμπάσχει με τους πρωταγωνιστές, κυρίως όμως να το προσαρμόσει στα δεδομένα του. Μόνο που όλο αυτό ήθελε απόλυτη ησυχία! Αυτή που θυμάμαι μου ζητούσε επίμονα η γιαγιά μου, όταν άκουγε το «Θέατρο της Δευτέρας» ή το «Σπίτι των Ανέμων».
Ο κινηματογράφος μάς γνώρισε κι άλλες πτυχές του ραδιοφώνου, π.χ. στις «Μέρες ραδιοφώνου» του Γούντι Άλεν, στο «Καλημέρα Βιετνάμ» που όλοι αγαπήσαμε τον Ρόμπιν Γουίλιαμς, αλλά και στα πολιτικά «Betrayed» του Γαβρά και «Talk Radio» του Όλιβερ Στόουν. Ο Γούντι Άλεν ουσιαστικά αναδεικνύει το ρόλο του ραδιοφώνου, όταν από την παιδική του ηλικία έχει συνδέσει γεγονότα με τις στιγμές που έπαιζε το ραδιόφωνο.
Μήπως λέμε κάτι άλλο σε αυτές τις λίγες γραμμές; Τα δύο πολιτικά έργα, αφορούν στην ελεύθερη διακίνηση ιδεών στο ραδιόφωνο, όταν οι απόψεις του ραδιοφωνικού παραγωγού Alan Berg για τους Εβραίους κατακρίθηκαν από ακροδεξιούς και δολοφονήθηκε στην «ελεύθερη» Αμερική. Και εδώ είναι η κεντρική ιδέα της εξέλιξης του ραδιοφώνου, η οποία είναι η έκφραση και η άποψη, η ψυχαγωγία και η παρέα, η επιλογή, ένας κόσμος ολόκληρος.
Η τηλεόραση ήρθε, να γίνει ο αντίπαλος του ραδιοφώνου, όπως κάποτε είχε γίνει το ραδιόφωνο για την εφημερίδα. Και πάλι όμως είναι διαφορετικές οι συνθήκες, κάτω από τις οποίες κάποιος ακούει ραδιόφωνο σήμερα, σε πολύ μεγάλο ποσοστό στο αυτοκίνητο όταν οδηγεί, αλλά και πλέον διαδικτυακά, όταν «σερφάρει» στο internet. Η απήχηση του διαδικτυακού ραδιοφώνου είναι σίγουρα η εξέλιξη και το μέλλον, αφού τα «ερτζιανά» ραδιοκύματα, για λόγους περιβαλλοντικούς όσο και επικινδυνότητας πτήσεων και άλλων, θα πρέπει να εκλείψουν.
Σε κάθε περίπτωση, το ραδιόφωνο δεν θα μπορούσε ποτέ να υποκατασταθεί σε αυτό που κάνει. Διότι είναι αυτή η «στιγμή» που το on ενός κουμπιού γεμίζει τον προσωπικό χώρο του καθενός, μαζί και την ψυχή του. Οι ήχοι του μπορεί να είναι δυνατοί ή χαμηλής έντασης, υπόκεινται σε αυτόν που τους ακούει να τους αυξήσει κι άλλο, να αποδεχθεί ή όχι τη φωνή και την άποψη ενός εκφωνητή, να αφήσει κατά μέρος τα προβλήματα της ημέρας και να καθίσει με ένα ποτήρι κρασί, να ηρεμήσει. Εκτιμώ ότι όλη η αξία του ραδιοφώνου πλέον συμπυκνώνεται εκεί, η ενημέρωση είναι πια άμεση στο διαδίκτυο, πιο άμεση δεν γίνεται. Αγαπώ το «τρανζιστοράκι» για τις αναμνήσεις, όμως σημασία έχει ότι σώθηκε η ιδέα, από τους παλιούς «πειρατές» στους σημερινούς web radio stations που ανθίζουν, μέχρι να βρεθεί το πλαίσιο λειτουργίας τους και μακάρι αυτό να μην αποδειχθεί το τέλος τους. Η ραδιοφωνία στηρίχθηκε στην ελεύθερη άποψη και τον ερασιτεχνισμό και αυτό αν αλλάξει τότε δεν έχει λόγο ύπαρξης, θα έχει αποκλειστικά ρόλο προπαγάνδας.
Στις 20 Νοεμβρίου 1920 λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., που λειτουργεί ακόμη και σήμερα. Να τους ευχηθούμε χρόνια πολλά και για το ραδιόφωνο να γιορτάζουμε πάντα αυτήν την Παγκόσμια Ημέρα, διότι την έχουμε ανάγκη, δεν κοστίζει και αξίζει τα πάντα η μια του «στιγμή» που ίσως μας δώσει αέρα στα πνευμόνια μας.
Σχολιάστε