Τραγουδήσαμε και σμίξαμε τον κόσμο στη συναυλία του Χρήστου Λεοντή στο Ηρώδειο
Γράφει η ποιήτρια και στιχουργός Βέρα Βασιλείου - Πέτσα
Φωτογραφίες: Γιάννης Φαλκώνης
Βίντεο: Χρήστος Ζουλιάτης
Επί εξήντα χρόνια ο συνθέτης Χρήστος Λεοντής στέκεται ως ακρόπρωρο της πολιτιστικής μας ζωής. Αυτή την εξηντάχρονη μουσική του πορεία γιόρτασε μαζί μας στις 26 Σεπτεμβρίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, με μια μεγαλειώδη συναυλία.
"Από καρδιάς σάς σφίγγω το χέρι και σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνατε, να βρίσκεστε απόψε εδώ", μας καλωσόρισε ο μεγάλος μουσουργός. Το κοινό ανταποκρίθηκε μ' ένα παρατεταμένο χειροκρότημα. Θερμό χειροκρότημα για έναν από τους μεγαλύτερους δημιουργούς που γέννησε ο τόπος μας!
Επί τρεις ώρες, στο κατάμεστο ιερό θέατρο του Ηρωδείου, σαν ακούραστος έφηβος ο 83χρονος συνθέτης μάς ταξίδεψε "απ' την ψυχή ως την ψυχή". Διηύθηνε την πολυμελή ορχήστρα, τους ερμηνευτές και τρεις χορωδίες, με το σφρίγος ενός έφηβου. Με το πάθος ενός δημιουργού που εκφράζει μέσα από τα έργα του την πολιτικοκοινωνική του οπτική, τον έρωτα, τα αρχέγονα και σημερινά πάθη των ανθρώπων. Μουσική για θέατρο, μουσική για τραγούδια, "αναζητώντας την ομορφιά και την ελπίδα", όπως ο ίδιος είπε. Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην επαφή και τη συνεργασία του με τον Θεοδωράκη, τον Χατζιδάκι, τον Λοϊζο, τον Μαρκόπουλο, στα πρώτα του βήματα.
Πώς να χωρέσουν ολόκληρα τα σπουδαία μουσικά του έργα μέσα σε τρεις ώρες;
Όσα χώρεσαν, αποδείχτηκαν ικανά να μας συγκινήσουν, να μας μαγέψουν, να μας γυρίσουν στα χρόνια τα φοιτητικά (για την παλιότερη γενιά) σε περιόδους αντιστάσεων, στης νιότης την επαναστατικότητα και των μεγάλων ερώτων. Μαγεύτηκε κι εκείνο το φεγγάρι πίσω από τα αψιδωτά ανοίγματα του θεάτρου και σεργιάνιζε πάνω από τα κεφάλι μας όλους τους ποιητές και στιχουργούς με τους οποίους συνεργάστηκε ο συνθέτης και όλους τους ερμηνευτές των πρώτων εκτελέσεων.
Λόρκα (Λ. Παπαδόπουλος) Ρίτσος, Νερούντα (Δανάη Στρατηγοπούλου) Σουρής, Βρεττάκος, Βάρναλης, Αναγνωστάκης, Βίρβος, Ελευθερίου, Παπανικολάου, Σουρής, Γκούφας, Νεγρεπόντης, Κακουλίδης, Γλυκοφρύδης, Τσώτου, Κριεζή, Βερύκιος, Λέντζος. Ντάριο Φο, Ευθυμιάδης, Λυγίζος, Αρμένης.
Ξυλούρης, Τσανακλίδου, Μητσιάς, Καζαντζίδης, Μαρινέλλα, Μητροπάνος, Mεράντζας, Mπαγιώκης, Βόσσου, Δημητράτος, Περπινιάδης, Νόρμα, Τσετίνης, Μαβίλη, Σαββίδη, Διαμάντη, Γ.Φωτόπουλος, Σουλτάτου, Δημοσθένους.
Πόσο λαμπρή πομπή κάτω απ' το φως του φεγγαριού!
Έσμιξαν οι φωνές μας με τις φωνές των ερμηνευτών που επέλεξε ο δημιουργός να κοινωνήσει τα έργα του. Δεν υπήρξε πρώτος, δεύτερος και τελευταίος. Όλοι οι τραγουδιστές ήταν μοναδικοί. Ο γιγάντιος ίσκιος του συνθέτη έπεφτε διαρκώς επάνω τους. Τα μάτια του καθοδηγούσαν την έκφρασή τους, τα χέρια του καθοδηγούσαν το ρυθμό τους.
Η έναρξη έγινε με ορχηστρικό κομμάτι από το θέατρο-το θέατρο που λάτρεψε και υπηρέτησε με τη μουσική του με πάθος και συνέπεια-. Από την "Ειρήνη" του Αριστοφάνη (παράσταση του θεατράνθρωπου Κουν).
Το πρώτο τραγούδι με την αισθαντική και με ιδιαίτερο ηχόχρωμα φωνή του Πάνου Μπούσαλη. "Το σπίτι γέμισε με λύπη", πάνω σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου. Γέμισε η ψυχή μας συναισθήματα, νοσταλγία και γλυκειά μελαγχολία!
Ακολούθησαν οι υπόλοιποι έξι ερμηνευτές. Χωρίς χρονολογική ακολουθία των δημιουργιών του συνθέτη. Από το 1963 μέχρι το 2023, δίχως να φαίνεται τίποτα άκυρο στο πέρασμα του χρόνου. Σαν να γράφτηκαν σήμερα τα σημάδεψε η διαχρονικότητά τους.
Ο Γιάννης Κότσιρας, με τη γνώριμη καθαρή φωνή του, μας μετάγγισε αβίαστα την ένταση της ψυχής του κάτω από τις νότες του συνθέτη.
Η Ηρώ Σαΐα, μια κατηγορία από μόνη της, γι' αυτό καθόλου δεν ξένισαν οι ερμηνείες της συγκριτικά με αυτές των πρώτων εκτελέσεων των τραγουδιών που της έδωσε ο συνθέτης. Αντίθετα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φωνής τράνεψαν την ομορφιά αυτών των τραγουδιών.
Ο Κώστας Τριανταφυλλίδης με αυθεντική λαϊκή εκφορά λόγου και μ' αυτόν τον αντρίκειο ήχο στη φωνή του, ανταποκρίθηκε άριστα στις απαιτήσεις των τραγουδιών του συνθέτη. Συγκλονιστική η ερμηνεία του στο καινούργιο ανέκδοτο τραγούδι του συνθέτη "Αχ! Κοριτσάκι μου", πάνω σε στίχους του Δημήτρη Λέντζου.
Ιωάννα Φόρτη. "Σας ευχαριστώ κύριε Λεοντή, που τόσα χρόνια εμπιστεύεστε τη φωνή μου για τα έργα σας", είπε η διακεκριμένη ερμηνεύτρια, την ώρα που ανέβηκε στο βάθρο του Ηρωδείου, στο χώρο που αρμόζει ιδανικά το εύρος της φωνής της. Μας μάγεψε!
Μίλτος Πασχαλίδης. Φωνή που δεν χρειάζεται περιγραφές και ταμπέλες. Όσο φεύγουν τα χρόνια, τόσο εκείνη εκτείνεται. Σείστηκε το Ηρώδειο στο "…Κοτζαμπάσηδες πασάδες και σεβάσμιοι δεσποτάδες κυβερνούσανε τη χώρα, καλή ώρα…" Σπουδαία η συνάντησή του με τον μεγάλο συνθέτη!
Και αίφνης, στην εξέδρα εμφανίστηκε ένα αερικό, ένα θηλυκό ξωτικό, που έδωσε με τη φωνή του άλλη διάσταση σε γνωστά τραγούδια του Λεοντή. Έκανε μουσικό όργανο τις φωνητικές της χορδές και μετέτρεψε το αριστερό της χέρι σε μπαγκέτα που διηύθηνε το ρυθμό της φωνή της. Ήταν η Αγγελική Τουμπανάκη. Εξήγειρε το κοινό, που την αποθέωσε μ' ένα δυνατό χειροκρότημα. Ο Πάμπλο Νερούδα κατέβηκε απ' το φεγγάρι και έβγαλε το μπερεδάκι του, να χαιρετήσει το κορίτσι που ερμήνευσε το "Μοραζάν" του (μετάφραση Δανάη Στρατηγοπούλου). Τον είδαν όλα τα έκπληκτα μάτια των θεατών-ακροατών! Ο Χρήστος Λεοντής την ανέφερε με το μικρό της όνομα. Μας σύστησε τον καινούργιο άνεμο που έφερε για την "άλλη ματιά" στα τραγούδια του. Τι δώρο!
Έχουμε και δυο εκπλήξεις στο πρόγραμμά μας, είπε ο Σπύρος Παπαδόπουλος, ο παρουσιαστής της συναυλίας. "Ο αειθαλής Σπύρος", όπως τον αποκάλεσε ο συνθέτης. Με αξιοθαύμαστη ικανότητα παρουσιαστή, με θεατρικότητα στη φωνή του, με έξυπνο χιούμορ στις ατάκες του, με περισσή αμεσότητα, ο Σπύρος Παπαδόπουλος εξήρε τα προτερήματα του μεγάλου συνθέτη, την ώρα που μας φανέρωνε κομμάτια από τη ζωή του, από τους μόχθους του, τις αγωνίες, τις απογοητεύσεις, αλλά και τη δικαίωση να λογαριαστεί ανάμεσα στους μεγάλους δημιουργούς της μουσικής και του τραγουδιού. "Πορεύτηκε με αξιοπρέπεια και σεμνότητα", τόνισε ο παρουσιαστής και συνέχισε: "Του αρέσει να κρύβεται, να είναι αθόρυβος ο Λεοντής. Ο κόσμος, όμως, τον ανακάλυπτε πάντα και τον τίμησε με το θαυμασμό και την αγάπη του".
Η πρώτη έκπληξη ήταν η καταλανικής καταγωγής ερμηνεύτρια Maria del Bonet. "Ιέρεια του τραγουδιού", την χαρακτήρισε ο συνθέτης. Την ασπάστηκε τρεις φορές και την ευχαρίστησε για τη συμμετοχή της στη συναυλία. Εμείς, μ' ένα θερμό χειροκρότημα, την ευχαριστήσαμε για την άκρατη συγκίνηση που μας χάρισε, καθώς ερμήνευε το "Ξενιτεμένο μου πουλί" στη γλώσσα της, αλλά και στα ελληνικά.
Εικόνα αχειροποίητη πέρασε από τα μάτια μας, η στιγμή που ο ωραίος ερμηνευτής Πάνος Μπούσαλης κράτησε από το χέρι τη Maria del Bonet, για να την οδηγήσει στη θυμέλη του θεάτρου. Τα σκαλοπάτια στερεώθηκαν, για να περάσει η ομορφιά και το ήθος! Υποκλιθήκαμε!
Η δεύτερη έκπληξη ήταν η συμμετοχή του τεράστιου δημιουργού Σταμάτη Κραουνάκη.
"Χρήστο μου, απόψε ένιωσα, με όλον αυτόν τον κραδασμό των ιστορικών τραγουδιών σου, ότι ήρθε η Ελλάδα στη θέση της", φώναξε ο Σταμάτης. Επί τρία λεπτά χειροκροτούσε το κοινό στο άκουσμα αυτής της αποστομωτικής φράσης. Μοναδική και η ερμηνεία του σε δύο τραγούδια του συνθέτη.
Ανεκτίμητη και η παρουσία των τριών χορωδιών. Η Ambitus και των Δήμων Κηφισιάς και Βύρωνα.
Ένα από τα βαρύτερα βαγόνια της αμαξοστοιχίας του μεγάλου συνθέτη επάνω στη θυμέλη του Ηρωδείου, ήταν εκείνο που μετέφερε τους μουσικούς του!
Όλοι βιρτουόζοι οργανοπαίκτες. Ο βετεράνος της φυσαρμόνικας Μάνος Αβαράκης, ο μοναδικός στα πνευστά Θύμιος Παπαδόπουλος, ο Νεοκλής Νεοφυτίδης στο πιάνο, ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης και ο Αντώνης Παπαγγελής στις κιθάρες, ο Γιάννης Σινάνης και ο Βαγγέλης Ζαρμπούτης στο μπουζούκι, ο Νίκος Παπαναστασίου στο ακορντεόν, ο Βασίλης Ραψανιώτης στο βιολί, ο Μιχάλης Πορφύρης στο βιολοντσέλο, ο Μίμης Ντούτσουλης στο μπάσο και ο Τάκης Βασιλείου στις ντραμς. Ένας μουσικός θησαυρός! Ο Χρήστος Λεοντής δεν έκανε ποτέ εκπτώσεις σε ό,τι αφορά στην ορχήστρα.
Η ανείπωτη συγκίνηση και τα κρυφά δάκρυα ήρθαν στον επίλογο της συναυλίας. Όλοι μαζί οι συντελεστές -και το κοινό με σπασμένη φωνή- τραγουδήσαμε το "Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο", που ακούστηκε σαν υπόσχεση, σαν κραυγή διαμαρτυρίας, σαν ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ για τον μεγάλο συνθέτη, για όσα πολύτιμα μας χάρισε.
Φυσούσε ένα δροσερό αεράκι, όταν βγήκαμε από το θέατρο. Έσμιξε με το ρίγος που νιώθαμε ακόμα μέσα μας. Προμήνυε την ισχυρή καταιγίδα που ξέσπασε λίγο μετά τα μεσάνυχτα στην πρωτεύουσα. Εμείς, όμως, είχαμε προλάβει να μεταλάβουμε τη Θεία Κοινωνία από το Άγιο Δισκοπότηρο του τεράστιου συνθέτη Χρήστου Λεοντή. Νέκταρ και αμβροσία!
Για μια τέτοια συναυλία, είναι ευτυχία να λες μετά από χρόνια: "Ήμουν κι εγώ εκεί!".
Σχολιάστε